Những bản làng trên cao nguyên đá hàng nghìn năm tưởng như đã ngủ quên trong sương mù, nay chợt bừng tỉnh bởi làn gió mát mang tên “du lịch làng quê”. Một sức sống mới đang lan tỏa, một động lực giúp con người vượt qua những rào cản truyền thống.
 |
| Nhà nghỉ tại làng du lịch Lò Lô Chải (xã Lũng Cú) |
Người thứ nhất “mang nệm vào nhà trải cho khách nằm”
Vàng Di Xoang (khi đó là phó chủ tịch xã Lũng Cú) và Sinh Di Gai (trưởng thôn Lò Lô Chải) là hai người đầu tiên ở Lũng Cú (Hà Giang) làm du lịch homestay. Họ là những người đầu tiên dám vượt qua định kiến truyền thống của tổ tiên, dám “mang đệm vào nhà trải rộng” cho khách nghỉ qua đêm.
Người Lô Lô ở Đồng Văn và người Nùng ở Mèo Vạc từ xưa đến nay có quan niệm không cho người lạ vào nhà, nhất là những gia đình lập bàn thờ tổ tiên.
Những người lạ đến thăm làng không phải lúc nào cũng được chào đón bởi cuộc sống khép kín quá yên bình, không ai muốn quấy rầy, mong muốn nơi gia đình mình đã sinh sống qua nhiều thế hệ trở thành nơi để người khác chiêm ngưỡng…
Đầu những năm 2010, một dự án phi chính phủ về phát triển du lịch cộng đồng được đưa đến Lũng Cú, sau đó đến bản Lô Lô Chải. Khi ấy, Lò Lô Chải vẫn còn những ngôi nhà với tường bùn trăm năm cổ kính, yên bình dưới chân núi Rồng, nơi có cột cờ Lũng Cú hùng vĩ. Tuy nhiên, không nhiều gia đình quan tâm vì ngôi nhà chật chội, 3, 4 thế hệ cùng chung sống; Cánh đồng xa, mảnh vườn trước nhà hoàn mỹ, chúng tôi phải nhường chỗ cho chuồng trâu, chuồng bò, nơi người ở, súc vật phải ở cùng chúng tôi để chăm sóc…
Vàng Di Xoang là cán bộ xã, quê ở bản Lô Lô. Xã giao nhiệm vụ cho cán bộ, đảng viên gương mẫu. Thế là Xoang làm du lịch. Ông cũng là người đầu tiên trong làng mở quán ăn và nấu cơm phục vụ du khách đến Lũng Cú.
Sau Xoàng, trưởng thôn Lò Lô Chải Sinh Dì Gai cũng tiên phong, nêu gương.
Ngôi nhà cũ của gia đình được anh sửa lại cho sạch sẽ, ngăn nắp. Gia đình ông chuyển xuống căn nhà cũ, nhỏ hơn, nhường căn nhà lớn hơn cho khách. Ngõ, sân cũng phải trồng hoa thành hàng thẳng tắp, tạo không gian đẹp để chào đón du khách…
 |
| Ông Vũ Mi Pu trong ngôi nhà đất cổ của gia đình ở thôn Lao Xá (xã Sủng Là, huyện Đồng Văn, Hà Giang) |
Những tháng đầu làm khách du lịch, nhà anh Gai mỗi ngày chỉ đón vài khách, sau đó tăng lên cả chục, vài chục khách. Khách lưu trú tại nhà Gai chỉ bỏ ra khoảng 100.000 đồng/người để trải nghiệm cuộc sống của người Lô Lô, hít thở không khí trong lành… Thu nhập từ du lịch dần ổn định.
Năm 2014, trưởng thôn Lô Lô Chải xây thêm 2 căn nhà trọ nữa, đây vẫn là những ngôi nhà truyền thống của đồng bào ông. Sau khi thành công, ông Gai đã hướng dẫn bà con, bà con, họ hàng trong làng. Mỗi năm, có thêm nhiều gia đình chuyển sang ở trọ. Đến nay, làng Lô Lô gần như đã trở thành làng du lịch.
Năm 2021, trưởng thôn Sinh Di Gai vận động người dân thành lập Hội Nông dân chuyên nghiệp nhà dân Lò Lô Chải để đoàn kết, giúp đỡ nhau làm kinh doanh du lịch. Lò Lô trở thành điểm kiểu mẫu của huyện Đồng Văn, có tên trong “Bản đồ du lịch Hà Giang”, kèm chỉ dẫn địa lý… để du khách có thể tự tìm đường đến đó.
Du lịch không chỉ giúp làng nghề văn minh, sạch sẽ hơn mà còn giúp người dân giữ gìn nghề truyền thống và bản sắc văn hóa dân tộc. Tổ hợp tác dệt thổ cẩm Lô Lô Chải được thành lập với sự giúp đỡ của Hội Phụ nữ huyện Đồng Văn. Sản phẩm thổ cẩm không chỉ phát huy bản sắc văn hóa của người Lô Lô thông qua trang phục mà còn mang lại nguồn thu cho người dân.
Lò Lô Chải còn xây dựng Hội nghệ nhân dân gian. 26 điệu múa trống đồng trong các bài hát ru, đám cưới, đám tang, tình ca… được biểu diễn phục vụ du khách, góp phần làm phong phú và đa dạng hóa hoạt động du lịch.
Di chuyển chuồng bò ra khỏi nhà
 |
Khi phong trào phát triển kinh tế hộ gia đình bằng cách khai thác tiềm năng sẵn có của địa phương ngày càng lớn, các huyện cao nguyên đá vôi Hà Giang vận động người dân làm sạch môi trường sống, đưa thiên nhiên vào nhà và cải thiện điều kiện sống. tạo không gian, chỗ ở cho du lịch để đón khách. Chính phủ khuyến khích người dân từ bỏ thói quen cũ, xây dựng chuồng trại gia súc, gia cầm cách xa người dân để tạo không gian văn hóa, môi trường xanh, sạch… để giữ chân khách lưu trú.
Ở bản Lô Lô Chải, người dân biến chuồng trâu, bò thành nhà gỗ để đón khách du lịch. Lò Lô Chải có 42/119 mái nhà mở cửa đón khách; Nhiều ngôi nhà khác đang được cải tạo và sửa chữa…
Những con hẻm đất đang được đổ bê tông sạch đẹp. Ở mỗi ngôi nhà, gia chủ đều cố gắng tạo ra khoảng sân tươm tất nhất, trang trí bàn trà mộc mạc, những chậu hoa và một vườn hoa nhỏ.
Chủ trương di dời chuồng bò ra khỏi khu dân cư của Lũng Cú được thực hiện từ cuối năm 2022. Ban đầu, nhiều người dân lo ngại vì lo bò ở xa người và không có ai chăm sóc.
Một lần nữa Sinh Di Gai lại dẫn đầu. Ông Gai chuyển chuồng bò của gia đình ra bãi chăn thả chung do xã bố trí ở khu đất trống, xa khu dân cư. Con bò rời làng và đường làng trở nên đẹp hơn vì không còn trâu, phân bò phóng uế bừa bãi như trước nữa. Xã xây dựng phương án tăng cường an ninh trật tự, lắp đặt camera giám sát khu vực chuồng trại giúp người dân bảo quản, bảo vệ đàn vật nuôi.
Đất cũ dùng làm chuồng bò, ông Gai cải tạo làm phòng khách, “quảng bá” rất thành thật: “Trước kia nơi này là chuồng trâu, chuồng bò của gia đình tôi; bây giờ dắt trâu, bò đi đâu đó”. khác.”
Du khách, đặc biệt là du khách nước ngoài đều muốn trải nghiệm cảm giác ngủ trong căn phòng trước đây là chuồng trâu.
Mỗi phòng có diện tích khoảng chục mét vuông, đủ để một gia đình nhỏ hoặc một cặp vợ chồng có không gian riêng chứ không phải “chung” như nhà trọ tập thể. So với khu lưu trú chung, giá mỗi đêm dao động từ 100.000 – 200.000 đồng/người/đêm thì khu “riêng” này cao hơn một chút – 600.000 đồng/đêm. Vì thế ai cũng muốn trải nghiệm nó.
 |
| Du lịch không chỉ giúp làng quê văn minh, sạch sẽ hơn mà còn giúp người dân giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. |
Sinh Di Gai cải tạo lại 4 phòng, gọi là “nhà gỗ”. Nơi từng là chuồng trâu, chuồng bò giờ đây giúp anh kiếm được hàng chục triệu đồng mỗi tháng nhưng khách không còn phàn nàn về mùi trâu, phân bò ảnh hưởng đến tài sản.
Học theo ông Gai, nhiều hộ dân ở thôn Lô Lô Chải cũng cải tạo chuồng chăn nuôi thành những homestay lạ mắt. Học từ Lô Lô Chải, các vùng khác cũng phá bỏ chuồng trâu, chuồng bò để phục vụ du lịch.
Ở xã Khâu Vai, Lương Văn Hùng, người Nùng, cán bộ văn hóa xã cũng làm du lịch để phát triển kinh tế. Người Nùng không muốn người lạ vào ở trong nhà mình, nhất là những gia đình có bàn thờ ông bà, tổ tiên; Tôi không muốn để mắt tới soi mói cuộc sống làng quê mình… Vượt qua định kiến, Lương Văn Hùng thành lập hợp tác xã nuôi trồng thủy sản dưới sông Nho Quế, thuê căn nhà sàn lớn nhất làng từng làm trụ sở chính. Văn phòng UBND xã cải tạo thành nhà nghỉ…
Đến nay, thôn Trung tâm xã Khâu Vai có gần chục nhà trọ. Các xã miền núi đá khác của huyện Mèo Vạc cũng đang tấp nập làm du lịch.
Cảnh quan thiên nhiên, di sản cao nguyên đá được thế giới công nhận, những trầm tích văn hóa làng nghề, những hàng rào đá… là những “đầu vào” cho du lịch. Điều duy nhất mọi người cần là một cách làm việc và sắp xếp chúng một cách bài bản và chuyên nghiệp.
Ai đã từng
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/du-lich-danh-thuc-ban-lang-a1508275.html” name=””]
