Các nhà khảo cổ học có thể tìm hiểu về cuộc sống của cư dân Djado (ở Niger), nhưng ai là người đã xây dựng nó trong quá khứ vẫn còn là một bí ẩn.
Thành phố được đặt tên theo vùng cao nguyên Djado nơi nó được tìm thấy. Các nghiên cứu ban đầu cho thấy những tàn tích này có niên đại ít nhất từ 800 đến 1.000 năm, khi khu vực này của Sahara ẩm ướt, có rừng và màu mỡ.
 |
| Toàn cảnh pháo đài Djado chụp ngày 21/5/2023 – Ảnh: AFP |
Djado được xây dựng như một pháo đài. Những dãy nhà được xây dựng xung quanh kho lương thực trung tâm tạo thành một tuyến phòng thủ kiên cố. Vật liệu xây dựng được làm từ thân cây cọ phủ một lớp bùn, được gió sa mạc nóng “nung” đến độ cứng như sắt.
Đứng sừng sững giữa sa mạc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, pháo đài vĩ đại này dường như được xây dựng để thống trị mọi thứ xung quanh.
Nhưng điều làm cho Djado nổi bật là nhiều tòa nhà hầu như vẫn còn nguyên vẹn. Mặc dù có niên đại từ thời Trung cổ nhưng những gì còn lại ở Djado chứng minh khả năng phục hồi của các di tích trước biến đổi khí hậu.
Từ năm 2002 đến nay, do xung đột giữa các nước trong khu vực, du khách đã ngừng tham quan các pháo đài cổ tại đây.
 |
| Nhiều nhà khảo cổ tin rằng tổ tiên của người Kanuri đã xây dựng thành phố vĩ đại |
Có rất ít bằng chứng cho thấy tổ tiên của người Kanuri, những người được cho là cư dân cuối cùng của Djado, là chủ sở hữu của cấu trúc cổ xưa này.
Người Kanuri là hậu duệ của đế chế Kanem, một nền văn minh vĩ đại cai trị vùng trung tâm Sahara từ khoảng năm 700 đến năm 1300 sau Công nguyên.
Có thể thành phố kiên cố Djado được hình thành trong nền văn minh này. Tuy nhiên, theo các nghiên cứu trước đây, người Kanuri không nổi bật với khả năng xây dựng, chưa nói đến một công trình hoành tráng như vậy, rất có thể họ được thừa hưởng từ một nền văn minh bí ẩn đã xây dựng trước đó.
 |
| Djado nhìn từ trên cao |
Do vị trí thuận lợi và khí hậu dễ chịu trong quá khứ, cao nguyên Djado từng là nơi hình thành các nền văn hóa lâu đời. Con người đã sống trên cao nguyên này khoảng 60.000 năm, để lại những tác phẩm nghệ thuật trên đá và những dấu hiệu khác về sự hiện diện của họ.
Dấu vết của nông nghiệp cũng được tìm thấy ở nơi này. Khoảng 7.000 năm trước Công nguyên, dê và cừu đã được chăn thả tại đây. Đến khoảng 4.000 đến 3.500 năm trước Công nguyên, nhiều loại gia súc khác cũng được đưa đến nơi này. Sự phát triển của tòa thành ở Djado có thể có trước các kim tự tháp Giza vĩ đại.
 |
| Tàn tích của thành phố cổ Djado |
Nhiều tác phẩm chạm khắc trên đá có niên đại từ 3.500 đến 2.500 trước Công nguyên đã được tìm thấy rải rác khắp Dãy núi Aïr. Chúng mô tả một cảnh quan rất khác so với cảnh quan ngày nay: một thế giới tươi tốt với hệ động thực vật đa dạng. Sahara màu mỡ trong quá khứ từng hỗ trợ hệ sinh thái xavan với hươu cao cổ, voi và các loài động vật lớn khác.
Khi cảnh quan tươi tốt biến thành sa mạc, thiếu nước sạch và môi trường trở nên quá khắc nghiệt đối với con người, người dân Kanuri đã bỏ rơi Djado. Khu vực này không có người ở, với nhiều thị trấn và pháo đài bị bỏ hoang và những tàn tích trống rỗng trong sa mạc.
Trong tương lai, có thể các cuộc khai quật sẽ làm sáng tỏ thêm về người đã xây dựng nên thành phố vĩ đại này. Nhưng để đến được thành phố không hề đơn giản. Khu vực này hiện không ổn định vì các bộ lạc sống trong khu vực đang cạnh tranh khốc liệt để giành lấy nguồn tài nguyên hạn chế.
 |
| Nghệ thuật trên đá thường mô tả các loài động vật không còn được tìm thấy trong khu vực |
Hậu duệ của người Kanuri hiện đang cư trú tại ngôi làng sa mạc Chirfa gần đó. Hàng năm, họ trở về quê hương tổ tiên để thu hoạch chà là mọc quanh khu di tích.
Nếu Đế chế Kanem xây dựng Djado, các cuộc khai quật tại địa điểm này có thể tiết lộ phần lớn nền văn hóa vẫn còn bị che giấu trong bí ẩn. Tuy nhiên, có giả thuyết cho rằng Djado có thể còn già hơn cả Kanem. Nhưng ngay cả khi họ chỉ kế thừa Djado, thì vẫn còn một nền văn minh vĩ đại và hoàn toàn mới vẫn đang được bảo tồn ở Sahara.
Tuấn Huy (tổng hợp)
Ảnh: Internet
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/djado-thanh-pho-bi-an-o-sa-mac-sahara-a1495945.html” name=””]
