DANA chịu trách nhiệm cho một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất trong lịch sử gần đây.

DANA: Hiện tượng thời tiết kỳ lạ gây ra lũ lụt chết người

Một hiện tượng thời tiết kỳ lạ có tên DANA đã gây ra lũ quét thảm khốc ở Valencia, Tây Ban Nha, tuần này. Hơn 200 người đã chết và hàng chục người vẫn mất tích trong một thảm họa thiên nhiên mà các nhà khí tượng học gọi là một trong những thảm họa tồi tệ nhất trong lịch sử gần đây.

Mưa lớn đã gây ngập lụt các thị trấn trên khắp vùng Valencia của Tây Ban Nha. Một số khu vực đã hứng chịu lượng mưa bằng cả một năm chỉ trong vài giờ vào thứ Ba (ngày 29 tháng 10). Điều này đã gây ra lũ lụt lớn tàn phá toàn bộ thị trấn và khiến hàng nghìn người bị mắc kẹt. Lượng mưa ở một số khu vực lên tới 500 lít trên một mét vuông.

Nguyên nhân của sự kiện thời tiết thảm khốc này là một hiện tượng hình thành ở Địa Trung Hải có tên là Depresión Aislada en Niveles Altos (DANA). Đây là cụm từ tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là vùng áp suất thấp bị cô lập ở độ cao lớn. Theo Cơ quan Khí tượng Nhà nước Tây Ban Nha (Aemet), đây là DANA nghiêm trọng nhất được ghi nhận trong thế kỷ 21, tương đương với “Pantanada de Tous” thảm khốc năm 1982.

Hình ảnh vệ tinh gần đây của DANA

DANA là phiên bản mạnh hơn của cái được gọi là “giọt lạnh”. Hiện tượng này xảy ra khi một khối không khí ấm va chạm với một khối không khí lạnh đứng yên ở độ cao khoảng 9.000 mét. Ở tầng khí quyển trên, có một luồng gió rất mạnh bao quanh Trái đất như một vành đai. Đôi khi, luồng gió này bắt đầu dao động, trông giống một con rắn hơn là một vành đai. Khi điều này xảy ra, dao động có thể bị “kẹt”, cho phép khối không khí lạnh giữ nguyên vị trí. Trong trường hợp này, nó xảy ra ở phía đông nam Tây Ban Nha.

Xem thêm: 31 người thiệt mạng do mưa lớn ở Hàn Quốc, tìm thấy 5 thi thể mắc kẹt trong đường hầm

DANA xảy ra khi luồng không khí lạnh này gặp luồng không khí rất ấm gần bề mặt, đặc biệt là trên vùng nước ấm của Địa Trung Hải. Sự kết hợp này tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ đáng kể giữa các lớp khác nhau của khí quyển. Điều này cho phép luồng không khí ấm bốc lên dễ dàng và trở nên bão hòa với hơi nước. Khi sự tương phản nhiệt độ này kết hợp với độ ẩm và năng lượng từ Địa Trung Hải, nơi rất ấm sau những tháng mùa hè, kết quả là những cơn bão dữ dội và mưa như trút nước.

Jorge Olcina, giám đốc Phòng thí nghiệm khí hậu học tại Đại học Alicante, cho biết với Live Science: “Những cơn gió có thể không dữ dội như bão, nhưng xét về lượng mưa và cường độ, chúng thậm chí có thể vượt qua bão”. “Những sự kiện này có thể gây ra nhiều thiệt hại về vật chất và mất mát về người như bão thông thường”.

Nhà khoa học địa chất Iago Pérez của Đại học Oxford mô tả DANA là một trong những hiện tượng khí tượng nguy hiểm nhất ở Tây Ban Nha. Ông lưu ý rằng “chúng giải phóng một lượng nước khổng lồ trong một thời gian rất ngắn”. Các nhà nghiên cứu cho biết DANA chỉ hình thành trên Tây Ban Nha, nhưng các kiểu thời tiết tương tự, được gọi là xoáy thuận ngoại nhiệt đới, hình thành ở Đại Tây Dương ngoài khơi bờ biển Uruguay và Argentina.

Xem thêm: Siêu hạn hán ở Mỹ: Mặt hồ nứt nẻ, cá khô đáy tạo nên cảnh tượng siêu thực

DANA gây ra mưa lớn và lũ lụt khủng khiếp

Vào ngày 29 tháng 10, DANA lơ lửng trên cùng một khu vực trong hơn 12 giờ. Điều đó khiến nó trở thành ngày dữ dội nhất của hiện tượng thời tiết này — dự kiến sẽ tiếp tục ở cường độ thấp hơn cho đến Chủ Nhật (ngày 3 tháng 11). Nhà khí tượng học Mar Gómez nói với Live Science rằng DANA sử dụng nước ấm làm “nhiên liệu”. DANA gặp phải nhiệt độ nước khoảng 70 độ F (22 độ C) ngoài khơi bờ biển Valencia, trong khi nhiệt độ bình thường vào thời điểm này trong năm là khoảng 70 độ F (21 độ C). Sự khác biệt đó có vẻ nhỏ, nhưng đủ để cung cấp thêm năng lượng cho hệ thống bão. Olcina cho biết điều đó có thể “gây ra rất nhiều mưa trong một thời gian rất ngắn”. “Những cơn mưa này có thể được mô tả là gió mùa”.

Bà Gómez và ông Olcina đồng ý rằng mức độ nghiêm trọng của DANA tuần này có liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, ông Pérez cho biết việc quy kết hiện tượng này cho sự nóng lên toàn cầu đòi hỏi phải phân tích thêm.

Biển Địa Trung Hải là một trong những lưu vực biển ấm lên nhanh nhất trong những thập kỷ gần đây. Nó hoạt động như một “vành đai truyền tải độ ẩm và năng lượng”, Olcina cho biết. Kể từ những năm 1980, nhiệt độ trung bình của Địa Trung Hải đã tăng 1,5 độ C – gần gấp đôi mức tăng nhiệt độ không khí trong khu vực trong cùng kỳ. “Kể từ năm 2020, mùa hè trên Bán đảo Iberia đã chứng kiến nhiệt độ kỷ lục và năm nay nhiệt độ bề mặt biển đã vượt quá 29 độ C”, Olcina cho biết.

Xem thêm: 6 việc làm lương cao hiện nay: Lương đủ mua nhà mua xe, luôn chào đón sinh viên

Tây Ban Nha vật lộn sau thảm họa thiên nhiên

Sự nóng lên này đã làm thay đổi thời gian của DANA, vì Địa Trung Hải hiện bắt đầu nóng lên vào tháng 5 và duy trì ấm cho đến tháng 11. Để so sánh, trong những năm 1980 và 1990, hiện tượng này thường xảy ra vào tháng 9 và tháng 10. Hiện nay, ước tính số lượng DANA hình thành mỗi năm đã tăng từ 15% đến 20% so với sáu thập kỷ trước.

Đối với các nhà nghiên cứu, sự kiện này cung cấp những bài học quan trọng, bắt đầu với nhu cầu cải thiện các giao thức truyền thông cảnh báo sớm. “Khi mọi người chết, điều đó có nghĩa là có điều gì đó không ổn”, Gómez nói. “Truyền thông và dự đoán về những sự kiện này cần được cải thiện”.

Biến đổi khí hậu có khả năng khiến các sự kiện mưa cực đoan và cực đoan xảy ra thường xuyên hơn. Điều này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải điều chỉnh các hệ thống phòng ngừa và bảo vệ và tái cấu trúc các khu vực dễ bị tổn thương để giảm thiểu rủi ro liên quan đến khí hậu ngày càng khắc nghiệt, ông Olcina cho biết.