Với năng khiếu làm ra những bộ phim có doanh thu cao, nhà quay phim Diệp Thế Vinh có tài truyền tải cảm xúc đến khán giả.
Đạo diễn hình ảnh (DP) Diệp Thế Vinh từng được mệnh danh là “phù thủy trăm tỷ”. Các bộ phim anh phụ trách phần hình ảnh hầu hết đều thành công về mặt doanh thu. Trong số đó, có 7 bộ phim đạt doanh thu trên 100 tỷ đồng như Mai, Bố Già, Em Là Bà Nội Của Anh, Em Chưa Mười Tám, Tiệc Trăng Mầu, Tháng Năm Rực Rỡ, Đất Rừng Phương Nam.
 |
| Với đoàn làm phim Mai trên phim trường |
Điểm đặc biệt của Diệp Thế Vinh là tạo ra những khung hình cảm xúc. Anh biết cách gạt cái tôi của mình sang một bên để ưu tiên những gì quan trọng nhất cho dự án. Kỹ năng, quyết đoán và quan tâm đến cảm xúc của người xem, có lẽ đó là lý do tại sao trong các bộ phim anh làm DP, khán giả thường cảm thấy như mình đang ở đúng không gian và bối cảnh của bộ phim.
Ít khi trả lời phỏng vấn, lần này, vị giám đốc đến từ Quy Nhơn, Bình Định đã dành cho Báo Phụ nữ TP.HCM cuộc trò chuyện thân mật về công việc mà ông tâm huyết.
Mỗi bộ phim đều có giá trị riêng.
Phóng viên: Đã tham gia nhiều bộ phim, anh nghĩ bộ phim nào khiến anh trưởng thành nhất trong sự nghiệp? Anh thích làm phim nghệ thuật hay phim thương mại?
DP Diệp Thế Vinh: Tôi không thấy có bộ phim nào khiến tôi trưởng thành. Với mỗi bộ phim, tôi đều nghĩ về nó như một đứa trẻ. Tôi vẫn còn quá nhiều thứ muốn có, tôi vẫn còn quá mơ mộng. Những giấc mơ của tôi vẫn còn trong tôi, đuổi theo tôi mãi mãi.
Tôi thích tất cả các bộ phim. Mỗi bộ phim đều có giá trị riêng. Tôi muốn thử hầu như bất kỳ chủ đề nào. Nếu tôi chỉ được chọn một, tôi sẽ chọn làm phim cho trẻ em xem, cho cả gia đình xem, như Đất Rừng Phương Nam, Trạng Tí… Xem những bộ phim đó luôn khiến tôi cảm thấy lạc quan hơn về cuộc sống.
* Bỏ qua những ồn ào không cần thiết của giới truyền thông, Southern Forest Land có phải là bộ phim mà bạn hài lòng từ góc nhìn chuyên môn không?
– Southern Forest Land là dự án tâm huyết của HKFilms, đạo diễn Nguyễn Quang Dũng và đoàn làm phim. Đây là dự án mà tôi hài lòng. Tôi hài lòng với những gì mình đã làm. Bộ phim đó là một kỳ tích ở chỗ phần tiền kỳ được thực hiện rất cẩn thận. Từ khi bắt đầu dự án là 5 năm.
Mặc dù bối cảnh phức tạp, đoàn làm phim đã phân chia công việc rất khoa học. Hầu như mọi giai đoạn của đoàn làm phim đều phối hợp rất chặt chẽ.
Mọi thứ đều được tính toán một cách hoàn hảo. Một sai lầm và lịch trình quay phim sẽ bị phá hỏng. Một bộ phim lớn như vậy đã được hoàn thành đúng tiến độ trong 48 ngày.
 |
| Trên trường quay của Southern Forest Land |
* Cảnh quay hoặc khâu chuẩn bị nào trong phim là công phu nhất?
– Đây là bộ phim có nhiều cảnh quay lớn nhất mà tôi từng làm. Nó phức tạp về mặt tổ chức và dàn dựng. Cảnh phức tạp nhất là cảnh hỗn loạn trên cầu khi mẹ An mất. Cây cầu đó ở An Giang nên chúng tôi phải xin phép chính quyền địa phương và tính toán thời gian trong ngày chúng tôi có thể chặn đường. Cái khó hơn là giữ cho hành động và ánh sáng nhất quán. Chưa kể phải tính toán nhảy cầu, móc dây, ngắm thủy triều, cứu hộ, kỹ thuật, đặt máy quay dưới sông… Ở cảnh đó, mọi bước đều phải phối hợp và năng suất lao động là 200%.
Trong phim này, Đặng Ngọc Thanh Tú là thiết kế sản xuất và Bùi Bảo Quốc là họa sĩ. Trong quá trình quay, Quốc đã sụt mất vài ký. Bộ phận thiết kế phải may gối, thiết kế và chuẩn bị ngựa, bò, xe kéo, súng, v.v. Trang phục được chuẩn bị cho khoảng 300 người. Dàn diễn viên có 50-70 người. Riêng đoàn làm phim của tôi có khoảng 15 người. Đôi khi thiếu người hoặc có những cảnh phức tạp mà diễn viên quần chúng không xử lý được, vì vậy nhân viên từ đoàn khác đã vào diễn. May mắn thay, An và mẹ An đã làm rất tốt trong cảnh đó.
* Bộ phim gần đây nhất bạn làm là Mai. So với bối cảnh phim cách đây một trăm năm, Mai khó như thế nào?
– Về mặt kể chuyện bằng hình ảnh, hai bộ phim đều khó như nhau. Không có bộ phim nào dễ. Dễ vì chúng ta coi thường nó. Để khán giả đồng cảm với Mai, cả đoàn phải tính toán xem Mai nên sống trong ngôi nhà như thế nào, nên mặc quần áo và trang điểm như thế nào, nên có tính cách như thế nào. Qua trao đổi với đạo diễn Trần Thành và thiết kế sản xuất Nguyễn Minh Dương, chúng tôi xây dựng Mai là một người quan tâm đến cây xanh, có ngôi nhà gọn gàng, ăn mặc giản dị nhưng có gu.
Hoặc trong cùng một chung cư, nếu một gã nhà giàu muốn sống ở đó, thì nhà của hắn phải như thế nào, tại sao hắn lại sống ở đó… Nói chung, mỗi bộ phim đều có những khó khăn riêng. Mỗi bộ phim phải kể được câu chuyện mà kịch bản muốn và đạo diễn muốn.
 |
| Sau khi tốt nghiệp, anh gia nhập Công ty HKFilm và làm việc với máy quay phim kể từ đó. |
Cứ làm tốt nhất có thể…
* Nếu mô tả phong cách quay phim của mình, bạn sẽ nói gì?
– Tôi là người quyết tâm vì tôi luôn cố gắng thực hiện mong muốn của mình đến cùng. Triết lý sống của tôi là: cứ làm đi, làm hết sức mình, khi thất bại cũng không hối hận. Ví dụ như trong Đất rừng phương nam, An đi tìm cha, đi qua nhiều phiên chợ. Nghiên cứu miền Tây, tôi vẫn muốn có một phiên chợ nổi. Tôi hình dung phiên chợ này là một trung tâm thương mại cổ xưa. Để làm một phiên chợ nổi, kinh phí rất lớn. Vì quá đam mê nên đạo diễn Nguyễn Quang Dũng và tôi đã thuyết phục nhà sản xuất Trịnh Hoàn và Nguyễn Trí Viễn. Họ bảo chúng tôi phải suy nghĩ vì để làm một phiên chợ nổi, chúng tôi phải tự đóng thuyền vì chúng tôi chỉ có thể thuê rất ít, và ngay cả sau khi thuê, chúng tôi cũng phải sửa chữa để trông giống như ngày xưa. Chỉ riêng cảnh chợ nổi đó, đoàn làm phim đã phải đóng tới 50 chiếc thuyền.
Sau khi thuyết phục và tìm được địa điểm phù hợp, được sự hỗ trợ của ban quản lý Trà Sư, anh Hoan và anh Viên đã đồng ý. Anh Hoan cho tôi làm vì anh thương hai đứa em nhỏ. Đặc biệt, anh Hoan còn là quay phim nên anh thông cảm và ủng hộ. Khu chợ này chỉ xuất hiện trong một vài cảnh trong phim nhưng tốn rất nhiều kinh phí.
* Trong số những đạo diễn mà bạn từng cộng tác, bạn nghĩ mình hợp với ai nhất?
– Tôi rất quan tâm đến điều này. Hai diễn viên chính trong tình yêu có phản ứng hóa học (cảm xúc và sự hòa hợp) để khán giả tin vào câu chuyện đó. Tôi làm việc với tất cả các đạo diễn và họ đều hòa hợp. Cho đến bây giờ, tôi may mắn gặp được những đạo diễn ủng hộ và hòa hợp với mình. Vì tôi may mắn nên tôi vui vẻ trở thành bạn thân với bất kỳ đạo diễn nào tôi gặp. Như Phan Xi Né, Nguyễn Quang Dũng, Trấn Thành… Có lẽ vì tôi hợp nhau (cười).
* Trong số những bộ phim anh đã làm, có 7 bộ phim đạt doanh thu trên 100 tỷ đồng. Anh có công thức nào để làm phim thành công về mặt doanh thu không?
– Không có công thức nào đúng với khán giả. Có lẽ phim nào cũng vậy, giám đốc dự án tin tưởng trước khi làm. May mắn là hầu hết các phim tôi làm đều thành công, phim nào cũng phá kỷ lục của phim trước. Thành công của một bộ phim là thành công của cả đoàn làm phim. Trong đó, đạo diễn là quan trọng nhất. Với tư duy chuyên nghiệp, tôi thường ưu tiên những gì kịch bản và đạo diễn muốn, sau đó mới đến khán giả và những gì tôi muốn.
Cảm xúc của khán giả rất quan trọng. Đạo diễn là người chỉ đạo toàn bộ, nhưng diễn viên cũng cần được ưu tiên hàng đầu. Mặc dù tôi là DP, nhưng một khi máy quay đã chạy, tôi hiếm khi chú ý đến khía cạnh kỹ thuật. Tôi chủ yếu xem diễn xuất của diễn viên. Nếu diễn viên diễn xuất tốt như vậy, thì nếu có bất kỳ lỗi kỹ thuật nào, tôi sẽ bỏ qua. Bởi vì diễn viên là người mang lại cảm xúc cho khán giả.
 |
| Tại địa điểm quay phim của Southern Forest Land |
* Tôi nghe nói anh rất chiều chuộng diễn viên của mình, luôn dành cho họ góc thoải mái nhất…
– Tôi là người quan tâm đến cảm xúc của diễn viên. Bất cứ điều gì ảnh hưởng đến tâm lý của diễn viên, tôi đều theo dõi họ.
Các diễn viên nói: “Này, tôi có thể đi từ đây không? Tôi cảm thấy thoải mái khi đi từ đây”. Tất nhiên tôi muốn trang phục đó xuất hiện trên màn hình với màu sắc tôi đã chọn. Tất nhiên tôi muốn các diễn viên bước ra ngoài đó để cảnh quay trông đẹp hơn. Nhưng nếu tất cả những điều đó không phục vụ cho các diễn viên, tôi sẽ thay đổi mọi thứ, để họ cảm thấy rằng đó thực sự là cuộc sống của nhân vật. Tôi không muốn làm bất cứ điều gì ảnh hưởng đến tâm lý của các diễn viên.
* Thay đổi suy nghĩ là một chuyện, nhưng phản ứng của đồng nghiệp bạn thế nào?
– Cũng phức tạp lắm! Ví dụ như hồi làm phim Tràng Tí , trong tưởng tượng ban đầu, tôi chỉ nghĩ quay một ngôi nhà đơn giản. Sau đó, tôi và Phan Gia Nhật Linh thích quá nên đổi thành một thung lũng. Đoàn làm phim phải đi bộ qua một ngọn đồi rồi làm việc trong thung lũng đó. Vận chuyển thiết bị cũng rất khó khăn, nhưng không là gì với đội ánh sáng. Tôi nói với Cường Nguyên – trưởng nhóm ánh sáng – rằng “Tôi muốn cái đèn giữa không trung như thế”. Anh ấy nói “Không sao, nếu Vinh muốn thì tính cho Vinh”. Cả đoàn mất cả ngày chỉ để treo cái đèn đó. Chúng tôi phải treo một sợi cáp từ đỉnh núi này sang đỉnh núi khác khoảng 300m. May mắn thay, tôi có một ê-kíp tốt và mọi người đều ủng hộ tôi.
Bình tĩnh nào, mọi chuyện sẽ được giải quyết.
* Nếu bạn dùng một hình ảnh để mô tả vai trò của DP trên phim trường, bạn sẽ nói gì?
– Tôi nghĩ DP giống như một vị tướng ra trận. Nếu đạo diễn là vua trên phim trường, thì DP là vị tướng, chỉ huy trận chiến. Nếu người kia là chỉ huy, thì tôi là vị tướng.
Không chỉ DP mà mỗi thành viên trong team đều như một chiến binh. Mỗi team leader giống như một vị tướng của một đội quân.
Phẩm chất của một vị tướng là khả năng lãnh đạo, hiểu anh em sâu sắc, truyền đạt được mong muốn của mình và tạo dựng được lòng tin cho mọi người.
* Bài học lớn nhất mà anh học được trong sự nghiệp của mình là gì?
– Đó là giữ bình tĩnh sẽ giải quyết được mọi chuyện. Làm phim đôi khi rất căng thẳng. Thời tiết nóng nực, công việc trở ngại, nhiều thứ phát sinh… khiến mọi người đều mệt mỏi. Tuy nhiên, căng thẳng không giải quyết được vấn đề. Tôi bình tĩnh hơn trong mỗi bộ phim so với bộ phim trước. Trước đây, tôi nóng tính, tôi sẽ tức giận khi không làm được việc gì đó, sau đó tôi mới nhận ra mình sai. Khi tôi căng thẳng, mọi người không vui. Họ cũng có xu hướng làm mọi việc chỉ để cho xong chứ không phải để làm tốt hơn, vì vậy tôi phải học cách bình tĩnh và kiềm chế hơn. Việc lắng nghe những góp ý nhẹ nhàng để sửa chữa và thảo luận thì thú vị hơn nhiều.
* Sau gần 20 năm cầm máy, sự nhạy bén trong nghề nghiệp của bạn đã thay đổi như thế nào?
– Khi mới tốt nghiệp, với góc quay hay ánh sáng, tôi tuân thủ nghiêm ngặt những gì mình học. Càng làm nhiều phim, tôi càng thoát khỏi những nguyên tắc đó. Ánh sáng và chuyển động của máy quay phụ thuộc vào kịch bản. Tôi không nghĩ về loại ánh sáng nào là phù hợp nói chung, nhưng nó phải cụ thể để phù hợp với bộ phim đó. Độ nhạy ngày càng ăn sâu vào tôi. Tôi xác định tông điệu của bộ phim ngay từ khi đọc kịch bản.
* Còn về chuyển động của máy thì sao, kinh nghiệm có mang lại cho bạn nhiều chuyển động máy ấn tượng không?
– Tôi làm phim với những cảnh quay rất dài. Tuy nhiên, sâu thẳm bên trong, tôi chưa bao giờ nghĩ rằng để làm một bộ phim hay, tôi cần những cảnh quay dài. Việc phô diễn kỹ thuật nhưng không phục vụ cho câu chuyện là vô nghĩa. Góc máy quay, cảnh quay chuyển động hoặc tĩnh đều là cảnh quay mô tả. Tôi sợ thực hiện những chuyển động hoặc cảnh quay vô nghĩa.
 |
| Diệp Thế Vinh luôn rất tỉ mỉ trong công việc. |
* Vậy cú đánh nào là đáng nhớ nhất trong sự nghiệp của anh?
– Mỗi cảnh quay dài đều đặc biệt vì phải được tổ chức theo cách phức tạp. Có một số cảnh quay đòi hỏi sự phối hợp của 300 người cùng một lúc.
Tôi nhớ và thích nhất là cảnh quay trong phim Bố già, khi hai cha con họp gia đình để xin hiến thận cho cha. Cảnh quay đó gần cuối phim, hơn 3 phút. Cảnh này rất căng thẳng vì trong một cảnh quay liên tục như vậy, các diễn viên phải duy trì cảm xúc của mình, phải ở trong bối cảnh đó và phải làm tốt. Nếu ai đó mắc lỗi, họ phải làm lại mọi thứ. Đó là một cảnh quay nặng nề, khó khăn và phức tạp. Cảnh quay
đó thành công khiến khán giả có những cảm xúc liên tục và ở trong cuộc tranh luận đó liên tục. Cảm xúc của họ không bao giờ dừng lại, vì vậy nó rất mạnh mẽ.
* Theo bạn, nghề DP có đòi hỏi nhiều may mắn không?
– May mắn đóng vai trò quan trọng trong bất kỳ lĩnh vực nào, bao gồm cả nghề DP. Bản thân tôi đã may mắn khi mới tốt nghiệp. Sau một năm nghỉ ngơi, tôi gia nhập Công ty HKFilm và làm việc với máy quay từ đó. Tôi đã may mắn được gặp gỡ và làm việc với thế hệ đàn anh đi trước, tất cả đều là những người tài năng. Ngoài việc học hỏi được một chút từ mỗi người, tôi còn may mắn được yêu thương và tin tưởng, và được trao cơ hội tham gia vào các dự án tốt.
* Theo anh, thị trường phim Việt Nam có nhiều dự án để các DP làm việc và tích lũy kinh nghiệm không?
– Về nghề, môi trường bây giờ tốt hơn nhiều, có nhiều dự án hơn. Môi trường làm phim cũng rộng hơn, từ phim truyền hình, phim truyền hình dài tập, quảng cáo, MV đến phim truyện. Không thiếu cơ hội cho những người làm nghề và đam mê. Nhưng nói là đủ hay đủ dự án chất lượng cho tất cả mọi người thì thực ra Việt Nam vẫn là thị trường nhỏ.
* Với áp lực nghề nghiệp lớn, kinh phí lớn, cộng tác với nhiều bên như vậy, làm sao chúng ta biết mình không quá sức, để đảm bảo an toàn sức khỏe cho quay phim nói riêng và cho các nhà làm phim nói chung?
– Có nhiều khó khăn cho đoàn làm phim. Khó khăn cho khâu sản xuất vì đôi khi chỉ đủ tiền quay 1 ngày hoặc bối cảnh chỉ cho phép quay 1 ngày. Có những vấn đề do điều kiện khách quan như thời tiết, con người, bệnh tật… cũng khiến thời gian lệch so với kế hoạch. Hiện tại, tôi cố gắng làm việc gọn nhẹ để không vượt quá giới hạn. Giờ làm việc là 12 hoặc nhiều nhất là 14 tiếng một ngày. Quá thời gian đó, phần sáng tạo không còn tốt nữa. Lúc đó, mọi người cảm thấy mình chỉ làm cho xong, khi quay lại xem hậu kỳ sẽ dễ hối hận, ước gì mình có nhiều thời gian hơn.
Tôi không chỉ học hỏi từ những người đi trước mà còn từ những người đến sau tôi.
* Hiện nay, AI được sử dụng rộng rãi trong công nghệ làm phim. Anh thấy đây là cơ hội hay mối đe dọa trong lĩnh vực của mình? Làm thế nào để các DP có thể theo kịp những tiến bộ hàng ngày về công nghệ cũng như sự phát triển của ngành công nghiệp phim ảnh thế giới?
– AI giúp chúng ta giải quyết nhiều vấn đề một cách nhanh chóng. Có lẽ trong tương lai, AI sẽ nhanh chóng có tác động sâu sắc đến mọi ngành nghề, không chỉ riêng điện ảnh. Điều AI thiếu là cảm xúc và tình cảm của con người, nhưng sớm thôi, tôi tin rằng sự tiến bộ của AI sẽ thay đổi thế giới.
Tôi học hỏi mỗi ngày, bằng cách xem phim và theo dõi những người trẻ đóng phim. Có thể họ không có điều kiện hoặc cơ hội để tỏa sáng, nhưng khi tôi xem, tôi thực sự thích nó. Tôi học hỏi không chỉ từ những người đi trước mà còn từ những người đến sau. Tôi luôn cảm thấy nông cạn, có nhiều thứ để cập nhật.
Theo tôi, mỗi nghề đều có cách đào thải riêng. Tôi tin rằng nếu mỗi người vẫn còn đam mê, vẫn còn yêu nghề, thì Tạo hóa sẽ đối xử tốt với họ, và họ sẽ có thể sống với nghề lâu dài.
* Với góc nhìn của người trong cuộc, anh đánh giá thế nào về thị trường phim Việt Nam hiện nay?
– Về điện ảnh, tôi không dám phán đoán. Sau thành công của Mai hay Lạt ma của Lý Hải, tôi hy vọng sẽ có thêm nhiều phim có doanh thu trên 100 tỷ đồng nữa, và hy vọng sớm có những phim thương mại vươn tới tầm thế giới.
* Nếu phải đưa ra lời khuyên cho thế hệ tiếp theo, bạn sẽ nói gì?
– Đừng dễ dàng bỏ cuộc. Hãy kiên trì, tự tin và học hỏi mỗi ngày. Những người có ý chí sẽ không bao giờ thất vọng, tôi tin vậy.
* Cảm ơn bạn đã chia sẻ.
Yen Le Yilly (diễn xuất) – Ảnh do nhân vật cung cấp
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/diep-the-vinh-dao-dien-hinh-anh-nhu-mot-vi-tuong-ra-tran-a1534815 .html” tên=””]
