Hầu hết các chuyên gia không đồng tình với việc tăng thuế giá trị gia tăng từ 5% lên 10% đối với các ngành văn hóa và thể thao.
Một số chuyên gia cho rằng khi thuế giá trị gia tăng ở mức 5%, văn hóa nói chung và ngành công nghiệp văn hóa nói riêng phát triển rất “chậm chạp”. Do đó, việc tăng gấp đôi thuế suất sẽ không khác gì việc đè bẹp thị trường mới nổi.
Học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế
Dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi) tiếp tục là chủ đề thảo luận của nhiều chuyên gia, đặc biệt là các chuyên gia văn hóa. Phần lớn các chuyên gia không đồng tình với việc tăng thuế giá trị gia tăng từ 5% lên 10% đối với các ngành văn hóa, thể thao.
Theo dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), Ban soạn thảo kiến nghị bỏ quy định “Hoạt động văn hóa, triển lãm, thể dục, thể thao, biểu diễn nghệ thuật; sản xuất, nhập khẩu, phát hành và chiếu phim” chịu mức thuế suất 5% và chuyển sang mức thuế suất 10%.
Nhà nghiên cứu độc lập về không gian sáng tạo Trương Uyên Ly cho biết, khi nhìn vào mức thuế giá trị gia tăng (VAT) 19-25% của một số nước trên thế giới, có thể thấy mức thuế của Việt Nam khá thấp.
Tuy nhiên, khi so sánh mức thuế suất thuế GTGT của các ngành khác với ngành công nghiệp văn hóa sẽ có sự khác biệt rõ ràng.
Mức thuế dành cho ngành công nghiệp văn hóa chỉ bằng khoảng một phần ba mức thuế áp dụng cho các ngành công nghiệp khác.
“Mức thuế GTGT chung ở các nước châu Âu dao động từ 19-25%, nhưng đối với các ngành văn hóa, xuất bản, triển lãm, biểu diễn, thuế giá trị gia tăng thường dao động từ 7-8% hoặc 11-12%. Có thể nói, mức thuế đối với ngành văn hóa chỉ bằng khoảng 1/3 mức thuế áp dụng cho các ngành khác”, chuyên gia Trương Uyên Ly cho biết.
Nếu con số 1/3 đó cũng được áp dụng vào thuế suất của Việt Nam thì sao? Hiện nay, Việt Nam áp dụng 3 mức thuế suất: 0%, 5% và 10%. Vậy nếu giảm 1/3 so với mức hiện tại thì ngành công nghiệp văn hóa sẽ có mức thuế suất VAT cao không quá 4%.
Bà Trương Uyên Ly khẳng định, khi nghiên cứu chính sách phát triển của các nước, văn hóa luôn là lĩnh vực được ưu tiên. Theo đó, nguồn lực đầu tư và hỗ trợ cho phát triển văn hóa luôn được xác định trong chính sách, đặc biệt, giảm thuế luôn là một phần cố định của chính sách này.
Chính sách đầu tư cho văn hóa ở Việt Nam vẫn chưa rõ ràng.
“Đầu tư và hỗ trợ ban đầu thường kéo dài 5-10 năm, sau đó quá trình đầu tư sẽ được thử nghiệm để quyết định mở rộng hay sao chép. Tuy nhiên, dù sao chép hay duy trì cùng quy mô, nhà đầu tư luôn nhận được sự hỗ trợ từ Nhà nước”, chuyên gia Trương Uyên Ly cho biết.
Ở nước ngoài, đầu tư cho văn hóa đang được triển khai rất tốt từ chính sách đến thực tiễn. Tuy nhiên, ở Việt Nam, đầu tư cho văn hóa vẫn chỉ được xem là “trên giấy tờ”.
“Đảng và Nhà nước có nhiều văn bản nhấn mạnh đến việc cần ưu tiên, đề ra nhiệm vụ hoàn thiện chính sách tạo động lực cho lĩnh vực văn hóa, công nghiệp văn hóa. Trong khi các chính sách này còn chưa rõ ràng thì thuế GTGT đã tăng lên 10%, ngang bằng với các ngành khác. Liệu điều này có đi ngược lại định hướng trước đây không?”, bà Trương Uyên Ly cho biết.
Có nên đánh thuế theo phương pháp liên tục không?
Thuế GTGT đánh trực tiếp vào người tiêu dùng. Khi thuế tăng, người tiêu dùng muốn thưởng thức các sản phẩm văn hóa buộc phải trả nhiều tiền hơn. Điều này khiến ít người quan tâm đến nghệ thuật và văn hóa hơn.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Từ Thị Loan – nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam – đã rất sốc khi biết đề xuất tăng gấp đôi thuế đối với văn hóa và thể thao. Bà cho biết, khi thuế giá trị gia tăng ở mức 5%, văn hóa nói chung và ngành công nghiệp văn hóa nói riêng phát triển rất “chậm chạp”. Ngành công nghiệp văn hóa sẽ xoay xở thế nào nếu tăng lên 10%?
Ngành công nghiệp phim ảnh và nghệ thuật biểu diễn đã có những kết quả khả quan, nhưng điều đó không có nghĩa là văn hóa đã trở thành “con ngỗng đẻ trứng vàng”.
“Trong khi chính sách trước đây luôn nhấn mạnh đến nhu cầu hỗ trợ và đưa văn hóa ngang hàng với các ngành kinh tế – xã hội khác thì việc có cơ chế thuế như vậy là không nhất quán. Ngành công nghiệp văn hóa của chúng ta mới bắt đầu phát triển, một số ngành đã ghi nhận kết quả khả quan ở một số bộ phim và chương trình biểu diễn, vì vậy chúng ta không nên áp dụng một mức thuế chung cho toàn bộ ngành”, PGS, TS Từ Thị Loan bình luận.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Từ Thị Loan đề xuất, việc tăng thuế GTGT nên thực hiện theo lộ trình hoặc phân loại theo từng lĩnh vực. Theo đó, thuế suất không nên tăng từ 5% lên 10% mà nên xây dựng theo lộ trình tăng dần qua các năm.
Sân khấu gặp khó khăn trong cơ chế thị trường.
“Sân khấu hiện đại hay sân khấu truyền thống đều đang gặp khó khăn trong cơ chế thị trường. Các loại hình nghệ thuật này rất cần sự ưu tiên của Nhà nước. Thuế cần xem xét doanh thu của loại hình nghệ thuật đó để đưa ra mức thuế suất phù hợp. Hiện nay, đề xuất tăng thuế là máy móc và cơ học cho toàn ngành”, PGS, TS Từ Thị Loan cho biết.
Chuyên gia này bình luận rằng đã có thời kỳ Việt Nam bùng nổ với hiện tượng xem phim miễn phí, sử dụng miễn phí, thậm chí là phát trực tiếp phim trên mạng. Hiện nay, tình trạng này đã giảm và mọi người đang kêu gọi nhau ra rạp ủng hộ phim Việt. Do đó, điện ảnh Việt Nam đang dần thu hút và đưa khán giả quay trở lại rạp.
Tình trạng xem phim miễn phí đã từng nở rộ trên không gian mạng.
“Người dân cũng bắt đầu có thói quen đến rạp xem kịch, nhưng đánh thuế vào họ cũng giống như đè bẹp thị trường mới nổi. Nếu tăng thuế nhằm kích thích thị trường, Ủy ban soạn thảo luật cần nghiên cứu kỹ hơn. Có nên áp dụng mức tăng thuế đối với lĩnh vực văn hóa đối với các hoạt động đang thu hút sự chú ý của công chúng không?”, PGS, TS Từ Thị Loan đề xuất.
Khi cơ chế thị trường thắng thế, nghệ thuật biểu diễn truyền thống cần có sự sáng tạo để theo kịp dòng chảy đương đại. Tuy nhiên, sức sáng tạo của con người có giới hạn. Do đó, việc bảo tồn nghệ thuật biểu diễn truyền thống cần có sự hỗ trợ nhiều hơn từ Nhà nước.
Việc tăng thuế VAT đối với phim nhập khẩu là khá phù hợp ở thời điểm hiện tại vì Việt Nam cần thúc đẩy thị trường phim trong nước. Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả phát triển phim, cần cân nhắc đồng thời giảm thuế cho các đơn vị sản xuất phim và tăng thuế nhập khẩu phim.
[yeni-source src=”” alt_src=”https://kenh14.vn/nganh-van-hoa-se-chong-do-ra-sao-neu-thue-tang-len-10-215241101101813264.chn” tên =””]
