“Venice của phương Đông”, được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới năm 1997, nơi “phải đến trước khi chết”… Lệ Giang (Vân Nam, Trung Quốc) dường như có mọi thứ ở một nơi. Giấc mơ chuyến đi nổi tiếng. Tất nhiên, những tác động của quá tải dân số và mất linh hồn hiếm khi được đề cập khi mọi người quảng cáo du lịch.
Đường chật, người đông, trời ơi!
Nằm ở độ cao 2.400m so với mực nước biển, mặt trời ở Lệ Giang thường lặn sau 20h30, khoảng thời gian này những chiếc đèn lồng đỏ treo cao bắt đầu được thắp sáng.
Có thể bạn thích
Chúng tôi đến Lệ Giang vào ngày thứ hai đầu tuần để tránh đông đúc, nhưng thú thật là vừa bước chân vào phố cổ, tôi đã nghĩ ngay đến bài thơ “Mấy người ơi trời ơi” của Nguyễn Nhược Pháp! Hầu hết là khách du lịch địa phương, tất cả đều cầm điện thoại để chụp ảnh tự sướng. Các cô gái chủ yếu mặc trang phục cổ trang, trang điểm cầu kỳ để chụp ảnh. Khách nước ngoài không nhiều, người Âu Mỹ lại càng ít. Điều này có lẽ liên quan đến thói quen không sử dụng tiếng Anh của người Trung Quốc. Thậm chí, tại một khách sạn 4 sao ngay trung tâm Lệ Giang, khi chúng tôi dùng một câu tiếng Anh cực kỳ đơn giản để hỏi taxi, cô lễ tân lắc đầu. Pháp, Ý, Đức…Vì vậy, nếu bạn không biết tiếng Trung thì việc du lịch Trung Quốc tự túc của bạn gần như là con số không, chỉ còn một lựa chọn duy nhất là đi theo tour.
Tiểu Triều, hướng dẫn viên địa phương cho biết, sau đại dịch, du lịch dù đã mở cửa trở lại nhưng du khách Trung Quốc vẫn ‘lố’, lượng tour không đông, lúc cao điểm chỉ có người và người ở Lệ Giang. Chụp ảnh phố cổ vắng gần như là điều không thể, kể cả khi bạn ra đường vào sáng sớm. “Cách phổ biến nhất là dùng Photoshop để xóa người”, một nhiếp ảnh gia chuyên chụp ảnh khách du lịch tiết lộ.
Lệ Giang cách thủ phủ tỉnh Vân Nam – thành phố Côn Minh khoảng 500 km. Là tên chung của khu thành cổ gồm 3 trấn cổ: Đại Nghiên, Thúc Hà và Bạch Sa. Thành phố cổ Dayan là nơi phát triển du lịch nhất, phần lớn du khách đổ về đây nên các tour du lịch Lệ Giang thường chọn nơi đây làm điểm đến chính.
Thành cổ Lệ Giang được xây dựng theo thiết kế truyền thống của người Nạp Tây (Naxi), trang trí hoa văn màu xanh lam (coban và ngọc lục bảo) làm màu chủ đạo. Địa điểm nổi tiếng nhất ở Phố cổ Lệ Giang là Mufu, có lịch sử từ thời hoàng kim của triều đại nhà Minh. Nơi đây từng thuộc quyền sở hữu của nhà họ Mộ – công ty đất đai cai quản Lệ Giang được ca ngợi “Bắc có Tử Cấm Thành – Nam có Mộc Phủ”. Sau này trong Cách mạng Văn hóa, có tài liệu nói rằng Mộc Phủ bị hư hại nặng do động đất. Nó chỉ mới được phục hồi từ năm 1999.
Mộc Phủ, giống như tất cả các điểm tham quan nổi tiếng khác ở Trung Quốc, đã được đổi mới rất nhiều, không chỉ về mặt kiến trúc, mà còn về cảnh quan. Từ một góc điện Tam Thanh ở Mộc Phủ có thể nhìn thấy toàn cảnh cổ trấn Lệ Giang. Các gian hàng nằm xen kẽ giữa cỏ, hoa, đá kéo gần khoảng cách giữa con người với thiên nhiên hơn. Nhiều du khách nói rằng họ có thể đi bộ ở đây trong một giờ, một ngày, cả đời.
Dọc theo trục chính Mộc Phủ đi vào, Lệ Giang cổ trấn khiến nhiều người “phát hoảng” bởi cả dãy quán bar dày đặc hai bên cầu nhỏ nước chảy. Vào buổi tối, khi những chiếc đèn lồng được thắp sáng, khu vực này trở thành một con đường Bùi Viện mở rộng với vô số ca hát, âm nhạc và những lời mời gọi. Các bạn trẻ thích thú với sự sôi động này và chen vai nhau đứng trước từng cửa quán vừa thưởng thức những bản nhạc đang thịnh hành vừa tranh thủ len lỏi vào những góc mà chủ quán đã cố tình tạo ra cho các tín đồ sống ảo.
Bên cạnh thành phố cổ là thành phố cổ
Ngoài tiếng ồn ào của các quán bar, thành phố cổ Lệ Giang còn khiến nhiều người khó chịu vì quá đông đúc. Khi đi dạo trong phố, tôi luôn có cảm giác cả con phố cũng không đủ không gian để thở, bởi chật ních người và người. Khó có thể tìm được cảm giác riêng tư, tĩnh lặng ở đây dù mang danh là phố cổ.
Với rất ít mong đợi, chúng tôi đến Thị trấn Shuhe, một thị trấn cổ khác ở Lệ Giang, vào chiều hôm sau. Gần như đối lập với Đại Nghiên, trấn Thúc Hà là tất cả những gì tôi hình dung về một phố cổ: kiến trúc cổ kính, người dân đều sống trong phố chứ không chỉ để kinh doanh, khách du lịch vừa phải (nếu có), ý tôi là, thưa thớt) . Phố ở Thúc Hà rất ít khách, chỉ có hai chúng tôi là người nước ngoài. Chạng vạng tối, người trong thị trấn bắt đầu đóng cửa hàng, có người dắt chó đi dạo trên con đường lát gạch xanh, không khí thoang thoảng hương hoa và tiếng nước chảy. Một trong những quán ăn lớn nhất trong thị trấn, với vị trí vàng cách cổng vào không xa, chỉ có âm thanh của guqin được sử dụng để đánh dấu nó.Thực đơn được bày ngay ngoài hiên, có phụ đề tiếng Anh. Chúng tôi đã thử vận may của mình bằng cách gọi một món mì nấm.
Sau này, qua Đại Lý, chúng tôi cũng biết thêm về làng Đại Lý xưa. Tuy nhỏ bé và không có lịch sử lâu đời như thành phố Lệ Giang nhưng nơi đây lại chiến thắng nhờ đưa văn hóa của người Bai làm điểm nhấn thu hút du khách. Họ thậm chí còn thành lập một nhà máy sản xuất sơn ngay trong thị trấn. Đồ bạc, đồ da, trà… trở thành những mặt hàng chủ đạo. Đặc biệt, nhiều góc check-in được đầu tư bởi cả chính phủ và tư nhân. Đây là một “đặc điểm nhận dạng” rất dễ nhận thấy của du lịch Trung Quốc. Do các điểm đến quá nhiều và rộng nên không nhiều du khách có đủ thời gian để chiêm ngưỡng, lắng nghe và tìm hiểu.Họ tăng tốc, chụp ảnh, đợi đến lượt chụp, trang điểm kỹ lưỡng để chụp ảnh… rồi phóng đi. Vì vậy, mặt tiền của những con phố cổ này được trang trí theo phong cách ba trăm sáu mươi độ không góc chết. Và cứ thế, khách quá mệt nên gọi một ly cà phê mang đi.
Bài toán giữa phát triển và bảo tồn
Nếu như người Trung Quốc rất cương quyết trong việc bảo tồn di sản thiên nhiên thì với những thị trấn cổ kính, họ có vẻ thoải mái hơn nhiều. Ba năm trước, tôi đến Cửu Trại Câu (được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới năm 1992, và Khu dự trữ sinh quyển thế giới năm 1997), nơi chỉ giới hạn 5.000 du khách mỗi ngày, thay vì 40.000 như trước trận động đất 7 độ C năm 2017. giết chết 25 người và làm bị thương hơn 500 người.
“Thành phố cổ Lệ Giang đã thay đổi rất nhiều. So với năm 2015 khi tôi mới đến đây, phố cổ hồi đó vẫn đẹp vô cùng. Nhưng bây giờ nó là một doanh nghiệp du lịch nhiều hơn. Những hàng quán khiến tôi không thể chịu nổi, tình trạng quá đông cũng là một điểm trừ. Người Trung Quốc rất giỏi phục chế. Nhưng ngoại trừ kiến trúc, không khí của thành phố cổ bây giờ không còn được gọi là cũ”, Lý Thục Hân (sinh viên Đại học Thành Đô) cho biết.
Giống như một số phố cổ của Việt Nam như Hội An hay 36 phố phường Hà Nội, phố cổ Lệ Giang cũng đứng trước thách thức cân bằng giữa bảo tồn di sản và đô thị hóa. Không gian bị bó chặt đồng nghĩa với việc phố cổ không còn giữ được cảm giác trầm mặc, cổ kính – vốn là giá trị khó có thể đo đếm ngoài giá trị kiến trúc, di tích. Hơn nữa, lượng khách ồ ạt ngày càng đông cũng có nguy cơ phá vỡ nếp sống vốn có của người dân bản địa.
“Chính phủ Trung Quốc cũng đau đầu vì muốn cân bằng giữa phát triển và bảo tồn. Thôi thì trước khi tìm ra lời giải trọn vẹn, nếu muốn tìm hiểu thật sự thành cổ thì vẫn nên đến những nơi không được du khách quá “để ý” như Thúc Hà, hay Bạch Sa. Tôi thực sự không quá lo lắng về việc mất một khu phố cổ. Người ta có thể làm cả một ngôi làng Hallstatt (ngôi làng nổi tiếng ở Áo) phiên bản Trung Quốc (ở quận Boluo, tỉnh Quảng Đông) với tỷ lệ 1:1, với nhà thờ, tháp chuông, quảng trường chợ, Nếu bạn có một cảnh quan kỳ lạ, Vấn đề là gì với việc xây dựng lại một thị trấn của riêng bạn? Tuy nhiên, nếu văn hóa, giá trị tinh thần bị mai một thì lại là chuyện khác”, TS. Thùy Lâm (ĐH Phúc Đán) cho biết.
[yeni-source src=”” alt_src=”https://kenh14.vn/tran-co-le-giang-nhung-dieu-cac-tua-khong-ke-2023064192736897.chn” name=””]
