Người Thái ở một số làng Thái cổ ở miền Tây Nghệ An vẫn còn lưu giữ khá nguyên vẹn nét văn hóa độc đáo của mình làm địa điểm du lịch trải nghiệm văn hóa.

Bản Mường Đan nằm giữa khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hoạt, cách trung tâm xã Hành Dịch (huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An) khoảng 15km. Làng có gần 200 hộ dân Thái và cho đến ngày nay vẫn còn lưu giữ gần như nguyên vẹn những giá trị văn hóa độc đáo của người Thái xưa.

Nhìn từ xa, gần 200 mái nhà sàn ở Mường Đàn chợt hiện lên trong sương mù. Điều đặc biệt ở những ngôi nhà sàn ở đây là được lợp bằng những tấm gỗ samu.

Nhà sàn có nhiều kích cỡ khác nhau nhưng hầu hết đều được chia thành 2 tầng. Tầng trệt chứa dụng cụ nông nghiệp, củi, củi, tầng trên gồm 3 – 5 phòng, trong đó phòng ngoài cùng nằm sát cầu thang chính dùng để tiếp khách, uống rượu cần và bàn thờ. Các phòng bên trong là nơi sinh hoạt của gia đình. gia đình.

Ông Hà Văn Hùng (70 tuổi, ngụ thôn Mường Đàn) cho biết, trước đây người dân Mường Đàn dường như sống biệt lập với thế giới bên ngoài vì giao thông đi lại rất khó khăn. Trước khi có lệnh “cấm rừng” người ta thường dùng gỗ sa mu để lợp nhà thay cho lá cọ.

Gỗ Sapu có độ bền cao, không mối mọt và có tinh dầu rất thơm. Khi trời nóng, các tấm lợp gỗ sa mu cong vênh, tạo ra những khe hở, cho gió lùa vào nhà, làm mát. Khi trời mưa, gỗ tự đóng lại nên che mưa rất tốt.

“Mùi tinh dầu gỗ rất thơm và xua đuổi côn trùng. Với loại mái gỗ này, trong mấy năm đầu không một con diêm nào bay vào nhà” – ông Hùng cho biết, đồng thời cho biết thêm qua hàng chục năm, nhiều mái nhà gỗ samu đến nay đã bắt đầu xuống cấp. Để bảo vệ loại gỗ quý này, nhiều gia đình ở Mường Dân tái sử dụng làm trần gác mái, còn mái nhà lại dùng tôn.

Ông Lò Văn Việt – Chủ tịch UBND xã Hạnh Dịch – cho biết, người Thái ở Mường Đàn vẫn bảo tồn khá nguyên vẹn nền văn hóa đặc sắc của mình, từ không gian sống đến ngôn ngữ, trang phục, âm nhạc, phong cách. phong tục và truyền thống. Hơn nữa, Mường Đan còn nằm cạnh thác nước 7 tầng nên đang trở thành địa điểm du lịch thu hút rất nhiều du khách thập phương.

Cách Mường Đàn khoảng 70km, thôn Hoa Tiến (xã Châu Tiến, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An) cũng là nơi thu hút nhiều người đến trải nghiệm những phong tục, tập quán của người Thái xưa. Hòa Tiến có gần 500 hộ dân, toàn bộ là người Thái, sống trong những ngôi nhà sàn gỗ truyền thống.

Từ những năm 1990, Hoa Tiên đã được tỉnh Nghệ An quy hoạch để bảo tồn văn hóa Thái. Nhiều gia đình ở đây còn mang theo guồng nước làm tiểu cảnh trong vườn để phục vụ du lịch.

Bà Sầm Thị Bích – Chủ nhiệm Hợp tác xã Làng nghề thổ cẩm Hoa Tiến – cho biết, đời sống kinh tế của người dân ở Hòa Tiến có nhiều thay đổi nhưng phong tục, tập quán ở đây vẫn được giữ nguyên. Đặc biệt là nghề dệt thổ cẩm, nơi được coi là cái nôi của nghề dệt thổ cẩm ở huyện Quỳ Châu.

Những khung dệt thô sơ làm bằng que tre vẫn còn được tìm thấy ở nhiều gia đình ở Hòa Tiến. Nhiều gia đình thậm chí còn trang trí cầu kỳ khu dệt thổ cẩm thành không gian lãng mạn để du khách trải nghiệm dệt thổ cẩm.

Phan Ngoc