Thực tế phũ phàng của ngành công nghiệp K-pop lại trở thành chủ đề nóng sau khi 3 thành viên EXO khởi kiện SM Entertainment.
Trong ngành công nghiệp K-pop, “hợp đồng nô lệ” là thuật ngữ dùng để chỉ những bản hợp đồng dài hạn và không công bằng giữa thần tượng và công ty quản lý. Thông thường, các hợp đồng độc quyền trong lĩnh vực này được cho là kéo dài 6-7 năm. Tuy nhiên, một số công ty coi thường điều này và gia hạn hợp đồng đến mức vô lý.
Đầu tháng này, những người quan tâm đến K-pop đổ dồn sự chú ý vào vụ kiện giữa 3 thành viên EXO Baekhyun, Xiumin và Chen với công ty quản lý SM Entertainment. Cả ba đều tuyên bố chấm dứt hợp đồng độc quyền với lý do công ty sử dụng “hợp đồng nô lệ” với hàng loạt bất công liên quan đến việc độc quyền.
Thực tế phũ phàng của “hợp đồng nô lệ”
Nhận thức về khái niệm “hợp đồng nô lệ” được chú ý nhiều nhất vào năm 2009, sau khi 3 cựu thành viên DBSK đâm đơn kiện SM Entertainment. Lúc này, Junsu, Kim Jae Joong và Park Yoo Chun đã khởi kiện công ty quản lý do ký hợp đồng dài hạn và chia lợi nhuận không công bằng.
(Ảnh: JYJ)
Theo các thành viên, thời hạn hợp đồng 13 năm thực chất là cam kết trọn đời. Khi tính đến thời gian thực hiện nghĩa vụ quân sự bắt buộc, hợp đồng này có thể được kéo dài đến 15 năm. Vì vậy, hợp đồng chỉ thực sự kết thúc khi các thần tượng giải nghệ. Ngoài ra, hình phạt khi chấm dứt hợp đồng độc quyền cũng khiến các nghệ sĩ lao đao, gây hại cho họ trong ngành.
Những tranh cãi xung quanh vấn đề này đã diễn ra trong một thời gian rất dài. Nhưng cuối cùng, công lý đã đứng về phía cựu thành viên DBSK. Tuy nhiên, dù thắng kiện nhưng sự nghiệp của Junsu, Jaejoong và Yoo Chun đều bị ảnh hưởng nặng nề khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp. Tranh chấp pháp lý đang ngày càng cản trở hình ảnh và các hoạt động trong tương lai của họ. Thay đổi lớn duy nhất là Đạo luật JYJ được đưa ra để bảo vệ các nghệ sĩ khỏi những hợp đồng không công bằng với các công ty giải trí.
Cụ thể, năm 2010, Ủy ban Công bằng Thương mại Hàn Quốc đã đưa ra luật mới yêu cầu thời hạn hợp đồng tối đa với nghệ sĩ là 7 năm. Năm 2017, Ủy ban cũng bổ sung điều khoản giảm phí bồi thường mà nghệ sĩ phải trả trong trường hợp chấm dứt hợp đồng sớm.
Đạo luật JYJ được thông qua nhằm bảo vệ các nghệ sĩ khỏi sự bất công của các “hợp đồng nô lệ” trong ngành công nghiệp giải trí Hàn Quốc. (Ảnh: Wiki)
Tuy nhiên, bất chấp việc tiêu chuẩn hóa các hợp đồng độc quyền, tranh chấp vẫn nảy sinh trong ngành công nghiệp K-pop. Những tranh chấp này chủ yếu là về điều khoản hợp đồng và phân chia lợi nhuận giữa nghệ sĩ và công ty quản lý.
Một trường hợp điển hình khác là LOONA. Năm 2022, 9 thành viên của nhóm nhạc nữ này yêu cầu chấm dứt hợp đồng độc quyền với công ty giải trí Blockberry Creative Entertainment do những điều khoản không công bằng. Tuy nhiên, chỉ có 4 thành viên Hee Jin, Kim Lip, Jinsoul và Choerry thắng kiện cho phép họ chấm dứt hợp đồng và theo đuổi các hoạt động giải trí độc lập. Trong khi đó, 5 thành viên còn lại đều bị từ chối và phải tiếp tục hoạt động với công ty. Tình trạng này đã đẩy nhóm đến bờ vực tan rã, gây thất vọng lớn trong cộng đồng người hâm mộ.
12/9 thành viên LOONA đâm đơn kiện công ty quản lý nhưng chỉ có 4 thành viên thắng kiện. (Ảnh: Blockberry Creative Entertainment)
Một tranh chấp khác cũng gây xôn xao dư luận trong thời gian dài là vụ kiện giữa Lee Seung Gi và HOOK Entertainment. Mâu thuẫn chỉ được Dispatch tiết lộ sau khi nhận được loạt bằng chứng do chính nam diễn viên cung cấp. Kết quả là công ty này bị cáo buộc giữ toàn bộ lợi nhuận từ các hoạt động âm nhạc của Seung Gi trong suốt 18 năm sự nghiệp của anh. Không những thế, CEO của công ty còn bị tố có hành vi ngược đãi và đe dọa nghệ sĩ. Cuối cùng, Seung Gi đã kết thúc hợp đồng độc quyền và nhận được sự ủng hộ từ khán giả.
Một hợp đồng kéo dài… gần 20 năm
Trở lại với sự kiện nổi bật nhất hiện nay – 3 thành viên EXO đã khởi kiện SM Entertainment ngay trước thềm comeback của EXO. Vụ kiện một lần nữa khiến khán giả không khỏi lo lắng cho tương lai của các thần tượng trong bối cảnh K-pop ngày càng nở rộ và chiếm lĩnh thị trường.
Theo đại diện pháp lý của Baekhyun, Xiumin và Chen, sau khi ký hợp đồng độc quyền 12-13 năm với tư cách thành viên EXO, công ty đã yêu cầu họ gia hạn hợp đồng lên 17-18 năm bằng những biện pháp cưỡng chế vô lý. Thời hạn quá dài khiến thần tượng mệt mỏi, nếu “cho qua” thì có thể không đủ tiền đền bù hợp đồng.
(Ảnh: Giải trí SM)
Ngoài ra, trong thời gian làm việc dưới trướng SM, các nghệ sĩ chỉ nhận được thù lao thông qua dữ liệu do công ty đơn phương cung cấp. Bất chấp nhiều yêu cầu về các bản sao minh bạch của các báo cáo thanh toán, công ty vẫn từ chối cung cấp chúng.
Đặc biệt, một điều khoản vô lý được đề cập trong hợp đồng với SM Entertainment đã thu hút sự chú ý của luật sư. Cụ thể, theo hợp đồng, công ty sẽ xác định thời gian phát hành album bắt buộc trong hoạt động của nghệ sĩ. Nếu không đạt được mục tiêu phát hành album, hợp đồng độc quyền với các nghệ sĩ sẽ tự động gia hạn cho đến khi album được phát hành. Đây được cho là bản chất của sự bóc lột trong một “hợp đồng nô lệ”.
Đáp lại cáo buộc của các nghệ sĩ, SM khẳng định 3 thành viên đã bị “thế lực bên ngoài” tác động và họ hoàn toàn cam kết bảo vệ lợi ích của EXO. Tuy nhiên, nhiều người hâm mộ tỏ ra tức giận và thất vọng với thái độ và cách đối xử của SM với các nghệ sĩ tài năng của họ.
Artist và agency – Mối quan hệ cộng sinh
Bang Si Hyuk, chủ tịch của BTS và HYBE. (Ảnh: THỜI ĐẠI)
Các chuyên gia chỉ ra rằng trong giai đoạn chuyển đổi từ học trò thành thần tượng nổi tiếng, khả năng xảy ra tranh chấp do hoàn cảnh thay đổi là cực cao. Vì vậy, các điều khoản trong hợp đồng độc quyền dành cho nghệ sĩ cũng phải thay đổi và hoàn thiện theo từng thời kỳ.
Theo nhà phê bình văn hóa Jeong Deok Hyeon, khi các thực tập sinh chuẩn bị ra mắt với tư cách thần tượng, họ có thể chấp nhận ký hợp đồng dài hạn lên tới 12-13 năm vì rất phụ thuộc vào công ty quản lý. Tuy nhiên, khi nghệ sĩ đã đạt đến một vị trí nhất định và sở hữu lượng fan đông đảo (như trường hợp của EXO) thì việc chấm dứt hợp đồng hay rời công ty không ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp hay danh tiếng hiện tại với họ. Ngược lại, đối với công ty, việc mất đi “con ngỗng vàng” sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh cũng như hình ảnh và danh tiếng của họ trong làng giải trí đầy cạnh tranh như Kpop.
“Sự công bằng trong kinh doanh là rất quan trọng”, nhà phê bình văn hóa giải thích, “Thành công của các nghệ sĩ phải được đền đáp xứng đáng. Nếu tình trạng này không được giải quyết, họ chỉ có thể cải thiện tình hình bằng cách rời công ty và theo đuổi hoạt động solo”.
Trên thực tế, nghệ sĩ và công ty quản lý có mối quan hệ cộng sinh. Chúng tồn tại và phát triển dựa trên lợi thế mà mỗi bên mang lại. Thành công được tạo ra thông qua sự tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau. Đây được cho là một trong những công thức góp phần làm nên kỳ tích của BTS. Sự nghiệp đáng nể của nhóm không chỉ nhờ tài năng cá nhân và sức hút của từng thành viên, mà còn nhờ Big Hit Entertainment – công ty quản lý đã hỗ trợ, đồng hành cùng BTS suốt 13 năm và vẫn còn gắn kết chặt chẽ trong suốt chặng đường dài sắp tới.
[yeni-source src=”” alt_src=”https://kenh14.vn/hop-dong-no-le-su-that-nghiet-nga-sau-hao-quang-cua-than-tuong-kpop-2023060607481618 .chn” tên=””]