Nhạc sĩ Trần Hữu Tuấn Bách là tác giả đằng sau thành công của nhiều nhạc nền trong các bộ phim sân khấu nổi tiếng như Tiệc Trăng Máu, Em và Trinh, Em Là Bà Em, Cô Gái Đến Từ Hôm Qua…
“Tôi muốn mọi người viết tên tôi thật chính xác trên phần ghi công”
– Từng làm nhạc cho nhiều bộ phim nổi tiếng, doanh thu cao, có bao giờ chị cảm thấy thiệt thòi khi không ai biết đến mình?
– Khi mới chọn nghề này, tôi cũng nghĩ như vậy. Ngay từ nhỏ tôi đã khác biệt với mọi người. Tôi nghe nhạc không lời và thích xem phim. Hai điều đó kết hợp lại khiến tôi khám phá nhạc phim và tập sáng tác ở tuổi 18.
Ngành này chưa thực sự phổ biến và thiếu nhân lực ở Việt Nam. Nhiều người vẫn hiểu sai khái niệm nhạc phim, không chỉ nhạc phim mà còn cả nhạc nền. Vì quá đam mê và cảm thấy thiệt thòi nên tôi quyết định làm lớn, học tập và muốn thay đổi nó.
Nhạc sĩ Trần Hữu Tuấn Bách – người đứng sau nhạc phim của những bộ phim nổi tiếng với doanh thu hàng trăm tỷ
Tôi thắc mắc tại sao ngành này lại phổ biến ở châu Âu và châu Mỹ nhưng tại sao nước ta lại không phát triển và lớn mạnh bằng điện ảnh? Lúc đầu, mọi thứ khá bất lợi, ngay cả phần credit cũng sai. Lúc đó tôi dần dần bắt đầu sửa lại cho đến bây giờ để mọi người biết đến tôi, việc ghi tên tôi chính xác vào phần ghi công sẽ đơn giản hơn.
– Công việc làm nhạc phim của anh cụ thể là gì?
– Trong tiếng Anh, công việc của tôi được gọi là “điểm phim”, nghĩa là nhạc nền trong phim. Công việc của tôi kéo dài từ đầu đến cuối phim, tôi phải xem đi xem lại nhiều lần và có khi chỉ xem lại một cảnh. Từ đó trở đi, tôi sáng tác và viết nhạc cho từng cảnh quay này, từ vui buồn cho đến cao trào cho đến hết phim với khối lượng công việc dày đặc.
Với đạo diễn, họ quyết định lượng nhạc trong phim hay phân đoạn nào muốn có nhạc, chất liệu thế nào là tùy vào khả năng sáng tạo của người biên kịch. Điều quan trọng là phải giao tiếp với đạo diễn, nhà làm phim và nhạc sĩ để họ không đánh mất điểm chung, vì vậy bạn cần hợp tác chặt chẽ để họ hiểu ý tưởng của bạn.
– Anh cảm thấy thế nào khi một số bộ phim anh làm nhạc có doanh thu lên tới hàng trăm tỷ đồng như Tiệc Trăng Máu – 180 tỷ đồng, Bạn và Trình – hơn 100 tỷ đồng?
– Tôi không để ý rằng mình đã làm nhạc cho rất nhiều bộ phim trị giá hàng trăm tỷ đồng. Tôi mừng cho đoàn làm phim nhưng không thể đếm rõ con số.
Rơi vào trầm cảm khi làm nhạc phim Em Và Trinh
– Khó khăn trong việc làm nhạc cho phim Em Và Trinh ?
– Em và Trinh là một bộ phim đặc biệt. Phim nói về nhạc sĩ Trình Công Sơn, nhạc nền chắc chắn là nhạc của Trình chứ không phải của tôi. Đây là một thách thức lớn. Tôi nên phân chia số lượng và tỷ lệ như thế nào để có thể hòa hợp âm nhạc của tôi với âm nhạc của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn?
Cái khó ở đây là đạo diễn Phan Gia Nhật Linh muốn nhạc của Trịnh Công Sơn chiếm đa số. Tôi đã phải phối lại các ca khúc của nhạc sĩ Trình Công Sơn để phù hợp với một khung cảnh nhất định. Tôi phải làm nhạc của Trinh phù hợp với khung cảnh để người nghe cảm thấy hợp lý, đó là áp lực rất lớn.
Để remix một ca khúc được khán giả nghe nhiều, tôi phải làm sao cho phát huy được hiệu ứng cảm xúc mà vẫn đảm bảo thời lượng nhưng phim lại không cho phép. Tôi cố gắng cân bằng, trò chuyện với đạo diễn về những cảnh không thể sử dụng nhạc của Trinh vì hơi hoành tráng. Ở những phân đoạn này, tôi chia 50:50 giữa nhạc nền của tôi và nhạc của Trình Công Sơn.
– Anh nghĩ thế nào khi Em Và Trinh – tác phẩm anh bỏ nhiều tâm huyết – gặp nhiều tranh cãi sau khi ra mắt?
– Một bộ phim gây tranh cãi lớn như vậy chắc chắn phải nhận được sự quan tâm của mọi người. Công chúng sẽ nói chuyện từ nhiều góc độ khác nhau. Sau khi phim ra mắt, mọi người hưởng ứng rất tốt về âm nhạc, điều đó khiến tôi rất vui khi truyền tải được đúng tinh thần.
Đến bây giờ tôi vẫn cảm thấy hài lòng vì đã làm được hơn 30 bản nhạc nền.
Nhạc sĩ gặp vấn đề tâm lý khi hoàn thành nhạc phim Em và Trinh
– Làm nhạc về những nhạc sĩ nổi tiếng, với đạo diễn khó tính, anh có bao giờ rơi vào trầm cảm?
– Đến khi phim hoàn thành, tôi thực sự rơi vào trạng thái trầm cảm. Một phần vì khối lượng công việc. Như mọi người đều biết, phim có hai phiên bản, tôi chịu trách nhiệm về nhạc nền, như thể tôi đang làm hai bộ phim cùng một lúc vậy.
Mọi người đều nghĩ rằng công việc của họ chỉ là chuyển nhạc từ phiên bản này sang phiên bản khác nhưng hoàn toàn không phải vậy. Tôi phải tạo ra một bản nhạc hoàn toàn mới.
Về mặt tinh thần, tôi bị áp lực vì đang làm việc cho một nhạc sĩ nổi tiếng. Không biết nhạc gốc hay thế thì nên thêm gì nữa, khẩu vị của mình có phù hợp hay trở thành áp đặt và có còn hấp dẫn không?
Nhiệm vụ mà đạo diễn Phan Gia Nhật Linh giao khiến tôi cảm thấy áp lực hơn. Tôi không có nhiều thời gian để giải quyết công việc. Sau khi phim ra mắt, tôi đã gặp phải tình trạng này. Tôi suy nghĩ rất nhiều về phản hồi của khán giả, thể trạng của tôi không được tốt như bây giờ.
Ban đầu nhà sản xuất cho biết nhạc nền sẽ được thu âm với dàn nhạc đầy đủ để tôi có thể phát huy hết khả năng của mình. Nhưng sau đó vì nhiều lý do, kế hoạch bị hủy bỏ. Đây cũng chính là điều khiến tôi áp lực vì tôi đã lên kế hoạch cho từng bước đi. Tôi đã phải tính toán lại từ đầu, làm thế nào để tối ưu phim sao cho hay và ra đúng như ý định của mình.
Ở giai đoạn cuối, làm việc với nhóm âm thanh, đạo diễn đã yêu cầu chỉnh sửa một số chi tiết nhỏ. Đến phút cuối cùng, khi chạy thử rạp, tôi vẫn phải sửa. Sau khi ra rạp thử, tôi vẫn phải về nhà để edit một số phân đoạn. Tôi nhớ còn một tuần trước buổi họp báo ra mắt bộ phim.
– Bạn đã vượt qua giai đoạn trầm cảm như thế nào?
– Giống như buổi sáng thức dậy và cảm thấy cuộc sống đã mất hết ý nghĩa. Tôi lên mạng xã hội xem có nhận xét nào về âm nhạc của mình không. Trước đó, tôi bị áp lực và lo lắng, nhận được rất nhiều thông tin tiêu cực khiến tôi kiệt sức và cảm giác này bị đè nén một thời gian dài.
Về Blood Moon Party , tôi làm nhạc cho phim này khá ”chill”. Khó khăn là tôi phải tìm được chất liệu âm nhạc. Lúc đầu hơi khó khăn vì phim này thường là phim có lời thoại, diễn ra trong bối cảnh một căn hộ. Làm việc với đạo diễn Nguyễn Quang Dũng không quá khó khăn, tôi cân nhắc xem chỗ nào cần âm nhạc, chỗ nào không. Tôi phải cân bằng âm lượng nếu không sẽ phá hủy cảm xúc của nhân vật.
Tôi nhớ có đoạn đã được chỉnh sửa tới 5 lần khi Hứa Vỹ Vân gọi điện cho con gái. Lúc đầu, anh Dũng cho biết bài hát này hay quá, khiến người ta chú ý đến âm nhạc hơn là nội dung. Vì vậy, tôi đã hạn chế nó để phù hợp hơn với cảm xúc của diễn viên.
Làm việc với đạo diễn Nguyễn Quang Dũng trong dự án Tiệc Trăng Máu, nhạc sĩ Tuấn Bách thấy khá “dễ thở”.
Thu nhập khá
– Thu nhập từ công việc của bạn có xứng đáng với công sức bạn bỏ ra không?
– Tôi nghĩ mức lương hiện tại của tôi xứng đáng cho gần 10 năm làm việc. Mong nhà đầu tư và ê-kíp chịu chi nhiều hơn cho việc quay phim… để chất lượng phim tốt hơn. Bản thân tôi đã chọn nghề này quá can đảm. Tôi đi con đường riêng của mình, đây là công việc chính của tôi. Ngoài công việc này tôi không làm gì khác.
Hiện tại tôi sống khá tốt. Khi mới bắt đầu làm nghề này, tôi phải tốn nhiều công sức và thiệt thòi hơn rất nhiều vai diễn khác trong đoàn phim. Khi thưởng thức lại bộ phim, tôi cảm thấy hạnh phúc vì mình đã cống hiến hết mình.
– Theo bạn, một trong những bộ phim có nhạc phim hay nhất cả ở nước ngoài và ở Việt Nam?
– Tôi rất kính trọng ông Christopher. Anh sống ở Mỹ và chuyên viết kịch bản cho phim Việt. Tôi nhớ bộ phim đầu tiên tôi xem có anh sáng tác nhạc là Dòng máu anh hùng của Charlie Nguyễn. Cũng là duyên phận khi năm 2008 tôi đang nghiên cứu nhạc phim và phát hiện ra thứ âm nhạc hay và xuất sắc như vậy. Điều đáng tiếc duy nhất là họ đều là nhạc sĩ nước ngoài. Đây cũng chính là động lực để tôi dấn thân vào nghề, tạo ra hàng “made in Vietnam”.
Về phim nước ngoài, tôi rất ấn tượng. Ví dụ như bộ phim Người đẹp và quái vật (The Shape of Water) do Alexandre Desplat sáng tác. Gần đây có bộ phim Dune do Hans Zimmer chịu trách nhiệm về âm nhạc. Tôi cảm thấy nhạc phim quốc tế ngày càng mới mẻ và ấn tượng hơn. Họ áp dụng công nghệ nhiều hơn cách cổ điển.
Nhạc sĩ ấn tượng với nhạc phim Blood of Heroes và Beauty and the Beast
– Bạn nghe nhạc hay xem phim nhiều hơn?
– Tôi nghĩ là cả hai. Mất thời gian nhưng đáng giá. Có những bộ phim tôi vẫn cố gắng xem dù không thích. Ví dụ như mình sợ thể loại kinh dị nhưng vẫn xem để hiểu họ làm như thế nào. Khi bắt đầu một dự án mới, tôi nghe nhạc và xem phim nhiều hơn để tìm cảm hứng.
– Bạn tìm thấy cảm hứng như thế nào khi bắt đầu sáng tác nhạc?
– Mỗi bộ phim tôi đều có mục tiêu là mang đến một khía cạnh mới nhưng vẫn là chính mình. Mỗi tác phẩm có chất liệu khác nhau, từ Tiệc Trăng Máu , Bạn và Trinh cho đến Bằng Chứng Vô Hình.
Nhạc phim hay ở chỗ nó không có giới hạn và có thể thể hiện ở nhiều thể loại. Ngoài việc xem phim, tôi còn nghe rất nhiều nhạc từ không lời đến trữ tình và tìm kiếm chất liệu để ngày càng đổi mới.
Thứ hai, tôi luôn làm mới quy trình làm việc, thay đổi một chút trong phòng để tạo cảm hứng.
Đừng để mình dễ dãi vì thương lương tâm mình
– Tại sao bạn nghĩ các đạo diễn lớn lại chọn làm việc với bạn?
– Tôi nghĩ đó là một cơ hội. Tôi chưa dám thừa nhận mình đã từng làm việc với nhiều đạo diễn giỏi nhưng đó là may mắn.
Tôi biết đạo diễn Phan Gia Nhật Linh đã lâu, từng đóng một số phim ngắn. Tại cuộc thi làm phim ngắn ở Việt Nam, tôi có cơ hội được biết anh và biết đến anh cho đến tận bây giờ. Cảm ơn bạn đã giới thiệu tôi với nhiều đạo diễn khác.
– Nhìn vào thị trường Việt Nam và thế giới, ông nghĩ thế nào về quan điểm “phụ nữ giống như người dân tộc thiểu số trong lĩnh vực sản xuất nhạc nền cho phim”?
– Đối với Châu Á, ngành này còn khá mới mẻ, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á. Nếu so với Thái Lan hay các nước lân cận thì đây là ngành mới nhưng với các nước phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản thì tiêu chuẩn dài hơn. Ở Châu Âu và Châu Mỹ, nghề này có tính sáng tạo vô cùng lớn. . Tôi nghĩ một phần là do ở châu Âu, cái nôi của họ là nhạc cổ điển, nền âm nhạc rất phát triển. Ở Mỹ, chúng tôi theo dõi nhạc kịch và nhạc phim, hai thứ này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.
Ngành công nghiệp này bây giờ còn mới, tôi hy vọng sẽ có nhiều nhạc sĩ hơn vì tôi thích sự cạnh tranh.
Nhạc sĩ Hans Zimmer (trái) và Alexandre Desplat (phải) là những người Trần Hữu Tuấn Bách ngưỡng mộ. Anh mong ngày càng có nhiều người bước chân vào làng nhạc phim ở Việt Nam
– Ông có cho rằng kinh phí quá eo hẹp sẽ khiến một số nhạc sĩ buông thả trong việc sáng tác nhạc phim?
– Kinh phí cho một bộ phim phụ thuộc vào ê-kíp của nhà sản xuất và nhà đầu tư. Họ có thực sự quan tâm đến nhạc nền hay bài hát của bộ phim đó không?
Nhiều bộ phim quan trọng với bài hát hơn là nhạc nền. Khi đó họ sẽ bỏ nhiều tiền vào bài hát hơn là nhạc nền. Điều đó chắc chắn ảnh hưởng đến chất lượng, nhưng sự sáng tạo mà tôi đưa vào vẫn mang lại một sản phẩm tốt cho bộ phim dù thế nào đi chăng nữa.
Tôi nghĩ việc họ có thể mang đến thể loại nhạc nào phụ thuộc vào sở thích của người nhạc sĩ. Khi thực hiện một dự án với kinh phí thấp, tôi vẫn cố gắng làm tốt trong giới hạn chứ không hề hời hợt hay dễ dàng. Hoặc tôi không xem đó là áp lực khiến chất lượng âm nhạc đi xuống. Nếu tôi làm vậy, tôi cảm thấy có lỗi trong lương tâm.
– Xuất hiện trong team sáng tác nhạc cho album mới của ca sĩ Phúc Anh – thủ khoa Nhạc viện, bạn có thể chia sẻ về sự đổi mới trong vai trò của mình?
– Chỉnh lại một chút, tôi không phải là nhân viên trực tiếp mà giống người giám sát hơn. Tôi làm việc cùng với ba nhạc sĩ khác, tôi giám sát chất lượng và ý tưởng chứ không phải việc thực hiện. Tôi chỉ đạo những gì ca sĩ muốn và phân chia công việc cho các bạn. Mỗi người phụ trách một bài hát, tôi muốn mỗi người có một sở thích và màu sắc riêng. Trước đó, tôi đã cân nhắc và nghiên cứu phong cách của từng nhạc sĩ. Vai diễn này giúp tôi thay đổi không khí.
Ca sĩ Phúc Anh hợp tác cùng Tuấn Bắc trong album
– Bạn có phải là người khó tính trong công việc?
– Công việc của tôi khá khó khăn, dạo này khá hơn trước, tôi không còn là người cầu toàn như vậy nữa. Trong album này tôi giám sát tính cầu toàn đó của Phúc Anh. Khi bạn truyền tải được ý tưởng của mình, tôi khá hài lòng.
Hiện tại album có 9 bài nhưng thực ra ban đầu có tới hơn chục bài, chúng tôi bỏ đi rất nhiều vì cảm thấy hướng đi chưa đúng.
Trong quá trình làm việc, tôi nhận ra rằng khó khăn không bao giờ là đủ. Tiết chế giúp tôi thấy thoải mái hơn nhưng Phúc Anh lại muốn nhiều hơn nên dễ gây ra tranh cãi. Những kỳ vọng đó là dư thừa, không đáp ứng được yêu cầu về chất lượng và lãng phí thời gian. Khi chuẩn bị phát hành album, chúng tôi đã tranh cãi về chất lượng đầu ra và cách cân bằng nó.
[yeni-source src=”” alt_src=”https://kenh14.vn/nguoi-lam-nhac-cho-nhieu-phim-viet-tram-ty-toi-tram-cam-sau-phim-em-va -trinh-20231025090111603.chn” name=””]
