Chúng tôi mê mẩn đến mức theo chân người Hà Nhì từ chợ Y Tý đến những bản làng ẩn sâu trong hẻm núi nơi họ sinh sống, cùng ăn, cùng uống, cùng hát, cùng sẻ chia lặng lẽ dưới một mái nhà. mái nhà…
Một trong những điểm đến ấn tượng thường xuyên xuất hiện trong những cuộc trò chuyện của chúng tôi với bạn bè đó chính là Y Tý – một xã vùng cao thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Do vị trí địa lý ở độ cao 2.000m so với mực nước biển và địa hình phức tạp bị chia cắt bởi các dãy núi cao nên phong cảnh Y Tý mang một vẻ đẹp hoang sơ hiếm có.
Cuối xuân là thời điểm hoa đỗ quyên nở rộ, tạo nên những thảm hoa rực rỡ. Vào mùa hè, núi đồi biến thành những tấm gương lớn khi nước tràn vào ruộng bậc thang. Vào mùa thu, lúa chín vàng óng. Vào mùa đông, nếu may mắn bạn sẽ gặp tuyết.
Có thể bạn thích
 |
| Người Hà Nhì bán đồ ăn ở chợ Y Tý |
Khung cảnh Y Tý không chỉ thay đổi theo mùa mà còn thay đổi từng ngày theo từng bước chân. Các nhiếp ảnh gia cho rằng đây là địa điểm lý tưởng để săn mây, điều này đúng bởi không ít lần chúng tôi dừng lại dọc đường, cảm giác như đang lơ lửng giữa những đám mây.
Y Tý có nhiều dân tộc (H’mông, Dao, Giáy…) nên nền văn hóa cũng không kém phần độc đáo. Chúng tôi đã tiếp xúc với nhiều người H’mông, Dao, Giáy nhưng với người Hà Nhì – một dân tộc thiểu số có nguồn gốc từ Trung Quốc – là lần đầu tiên nên chúng tôi không khỏi tò mò. Chưa kể, ở họ còn có điều gì đó vô cùng hấp dẫn.
Có lẽ từ những bộ trang phục màu sắc trang nhã với đường may tinh tế, khuôn mặt thanh tú, tác phong gọn gàng cho đến cách nói chuyện nhẹ nhàng, khéo léo, duyên dáng đều cho thấy truyền thống văn hóa của dân tộc Hà Nhì đã được gìn giữ rất tốt. Chúng tôi say mê theo bước chân họ từ chợ Y Tý đến những bản làng ẩn sâu trong hẻm núi nơi họ sinh sống, cùng ăn, cùng uống, cùng hát, cùng chia sẻ im lặng dưới một mái nhà. …
Đi chợ là một thú vui nếu bạn có thời gian thong thả dạo chơi vùng núi phía Bắc. Chợ là nơi tụ tập của nhiều người dân tộc thiểu số sống gần đó, bán những thực phẩm họ tự trồng và những đồ họ tự làm.
Chợ Y Tý diễn ra vào mỗi cuối tuần. Lối vào chật kín hai hàng xe máy xếp hàng hai bên đường, thấp thoáng những bộ trang phục sặc sỡ.
Đi sâu vào lòng chợ hiện ra một bức tranh chi tiết và đầy màu sắc. Một số người ở xa phải cõng hàng nặng trên lưng, leo đèo, lội suối trước khi màn đêm buông xuống để kịp chợ. Người Hà Nhì ngồi thành từng cụm rải rác trong chợ, trên đầu quấn khăn màu xanh mềm mại, mặc quần áo màu xanh đậm đơn giản. Họ trưng bày những thứ để bán trên một tấm bạt cũ. Mỗi người chỉ có một vài loại thực phẩm để bán.
Theo sau chúng tôi là một cậu bé người Hà Nhì. Cậu theo mẹ ra chợ chơi. Mẹ bán hàng, còn cậu bé đi khắp nơi làm… thông dịch viên. Sau khi đi chợ mua đồ, chúng tôi mua cho cháu một món đồ chơi và mời cháu đi ăn đồ nướng thắng cố, nhờ đó chúng tôi biết thêm thông tin về nơi sinh sống của người Hà Nhì.
thôn Choan Thẻn
 |
| Trẻ em quây quần quanh chiếc xích đu được treo mỗi năm một lần ở làng Choan Then |
Làng Choan Thẻn thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, nằm không quá sâu trong núi và là nơi sinh sống của người Hà Nhì. Mọi người có thể nói được một chút tiếng Kinh nhưng không trôi chảy. Những người giao tiếp với chúng tôi phần lớn là những đứa trẻ đang trong độ tuổi đi học và một số bạn trẻ thường xuyên rời làng đi làm ăn.
Gặp một người phụ nữ trung niên đang xách giỏ rau vừa hái ngoài ruộng, chúng tôi hỏi mua rau. Chúng tôi được biết cô cũng có khoai lang nên theo cô vào nhà để cân khoai. Nhà chị và những ngôi nhà khác ở thôn Choan Thẻ đều là những ngôi nhà tường đơn giản, mộc mạc, tường bằng bùn, cửa nhỏ phải khom lưng mới đi qua được, bên trong gần như bịt kín hoàn toàn.
Các em đến chơi và hát cùng chúng tôi. Bài hát “Con chim hót” của các cô gái miền núi sẽ khiến trái tim bạn rung động nếu bạn cũng có mặt ở đây vào thời điểm đất trời dường như hòa làm một. Những nốt nhạc cao vút và giai điệu du dương giống như những con đường quanh co ở vùng núi xa xôi này.
Cuối làng có một cái cây lớn. Hàng năm, cả làng thường treo xích đu tại đây trong dịp lễ làng. Sợi dây treo trên xích đu là dây rừng. Vì vậy, dây chỉ có thể sử dụng được khoảng 10 đến 12 ngày. Trẻ em thường đến đây chơi. Chiều hôm ấy ở bản Choan Thẻn là một buổi chiều khó quên bởi những giây phút nhẹ nhàng, thư giãn giữa đất trời bao la và tiếng cười đùa của trẻ em vùng cao.
Bản Sản
Bản Sản nằm cách trung tâm Y Tý 16,5km. Đường vào làng quanh co với vô số cảnh nên thơ. Vì nằm sâu trong hẻm núi nên làng San dường như tách biệt hoàn toàn với phần còn lại của thế giới. Từ xa, những ngôi nhà vuông nhỏ xinh với mái dốc dần hiện ra.
Thời điểm chúng tôi đến thăm, trong làng chỉ còn lại 4 ngôi nhà còn giữ mái nhà truyền thống làm bằng tre, sau đó phủ rơm và phơi nắng mưa cho rêu mọc trên mái. Cả hai đều là nhà tường nhưng điểm khác biệt giữa những ngôi nhà ở đây nằm ở vẻ ngoài xinh xắn như những cây nấm. Tôi không thể tin được ở Việt Nam lại có những ngôi nhà đẹp như vậy. Chúng tôi choáng váng như lạc vào thế giới cổ tích.
 |
| Người Hà Nhì bán đồ ăn ở chợ Y Tý |
Trẻ con trong làng nhìn thấy người lạ liền chạy ra vây quanh chúng tôi. Đứa lớn bế đứa nhỏ nhìn đáng yêu quá. Chúng tôi được bọn trẻ dẫn đi vòng quanh làng và dừng lại trước một ngôi nhà vô chủ. Theo sự hướng dẫn của người dân địa phương bằng tiếng Kinh nghèo nàn, chúng tôi hiểu rằng “cứ đi”. Thế là cả nhóm lấy những nguyên liệu mua ở chợ Y Tý về nấu bữa tối.
Vì chủ nhà đi vắng nên chúng tôi trưng bày nguyên liệu, dụng cụ ngay trước cửa nhà. Người già và trẻ em tụ tập để đặt câu hỏi. Dù không hiểu ngôn ngữ của nhau và phải sử dụng nhiều ngôn ngữ cơ thể nhưng cuộc trò chuyện giữa chúng tôi vẫn rất sôi nổi và tràn ngập tiếng cười. Người dân ở đây hiền lành, thân thiện, nhiệt tình giúp đỡ chúng tôi. Cơm gần chín vừa kịp lúc chủ nhà về. Mọi người lễ phép trở về nhà, chỉ có vài đứa trẻ ở lại chơi và ăn tối cùng nhau.
Chủ nhà mời chúng tôi vào nhà uống chén rượu. Trong nhà, ánh đèn nhấp nháy. Ánh sáng không lan tỏa đều mà chỉ tập trung ở giữa nhà nên không gian tối tăm. Chúng tôi không có nhiều điểm chung với những người ở đây, nhưng thật vui khi được ngồi cùng nhau như thế này.
Sau bữa tối, cả đoàn chào tạm biệt mọi người trong làng. Đáng lẽ tôi phải rời đi ngay nhưng tôi chợt nhìn lên bầu trời và phát hiện ra một cảnh tượng đẹp đến ngỡ ngàng. Hóa ra ánh sáng tỏa sáng khi trời tối chính là những vì sao. Bản Sản nằm sâu trong núi, đường đi rất gồ ghề, điện đã có nhưng chưa mạnh nên chưa có đèn đường. Nhờ đó mà mọi người đều có thể tận hưởng bầu trời đầy sao tuyệt đẹp. Ngay lúc đó, chúng tôi quyết định leo lên nóc xe và ngắm sao suốt đêm để được quay về tuổi thơ một lần nữa.
Le Ngoc
Photo: Ngoc Anh, Nhat Tan
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/theo-nguoi-ha-nhi-ve-ban-a1502666.html” name=””]
