Nếu ngày rằm tháng Giêng gọi là Tết Nguyên Tiêu, Tết Thượng Nguyên; Rằm tháng 7 gọi là Tết chuộc tội hay Tết Trung Nguyên, còn rằm tháng 10 gọi là Tết Cơm Mới hay Tết Hà Nguyên.
Trong dòng chảy văn hóa của một dân tộc, không có nơi nào văn hóa có thể được phát triển và bảo tồn dựa trên những ảnh hưởng du nhập mà phải dựa trên những phong tục, tập quán truyền thống bản địa. Đất nước Việt Nam chúng ta cũng không nằm ngoài quy luật đó.
Có thể nói, quá trình xây dựng và phát triển đất nước luôn có mối quan hệ mật thiết với việc hình thành phong tục, tập quán. Những phong tục này được hình thành trong lối sống xã hội gắn liền với bối cảnh lịch sử thời bấy giờ. Đó là lý do tại sao chúng ta có những quan niệm lỗi thời hoặc lỗi thời về phương pháp thực hành này. Nói cách khác, phong tục của mỗi thời kỳ lịch sử là những chuẩn mực của xã hội lúc đó. Tiếp theo, quan điểm của hậu thế là duy trì, phát triển và bảo tồn những giá trị nhân văn trong những phong tục đó để giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
Lễ hội lúa mới thường được tổ chức sau khi vụ thu hoạch xong.
Trong một năm, người Việt Nam ăn nhiều ngày Tết như Tết Đoan Ngọ để diệt côn trùng, Tết Trung Nguyên vào ngày rằm tháng 7 (ở chúng ta thường gọi là Tết Vu Lan). Lễ báo hiếu cha mẹ hoặc Tết Trung Nguyên vào ngày rằm tháng 7). để tha tội cho người chết), Ông Công Ông Tảo Tết 23 tháng Chạp,… Vào ngày rằm tháng Giêng, dân tộc ta cũng cúng tổ tiên tươm tất nhưng không ăn uống thịnh soạn như các nước khác, ví dụ, Trung Quốc ăn mừng Tết Nguyên đán. Tiêu (Lễ hội trạng nguyên) vào ngày rằm tháng giêng. Tết này là do xưa kia nhà vua đã mời các cây trạng nguyên đến vườn thượng uyển để ngắm cảnh và ngâm thơ.
Vào ngày rằm tháng 10, đồng bào ta tổ chức một cái Tết rất ý nghĩa, gọi là Tết Cơm Mới, hay còn gọi là Tết Hà Nguyên. Đây là thời điểm tạ ơn cho sự dồi dào, phong tục Tết Cơm mới rất phổ biến ở các dân tộc thiểu số. Lễ cúng này được tổ chức hàng năm sau khi kết thúc mùa thu hoạch để tạ ơn trời đất đã cung cấp, che chở cho cư dân có một mùa màng bội thu, dồi dào.
Tết Hà Nguyên (Tết lúa mới) có ý nghĩa gì?
Ngày rằm tháng 10 được gọi là Tết Hà Nguyên nhưng Tết này chủ yếu liên quan đến Đạo giáo và được người dân Trung Quốc đón nhận. Tết Hà Nguyên này là một trong ba yếu tố quan trọng của người Hoa: Thượng Nguyên (Rằm tháng giêng), Trung Nguyên (Rằm tháng 7) và Hà Nguyên (Rằm tháng 10).
Đối với dân tộc ta, nền văn minh lúa nước ngay từ đầu đã thấm nhuần văn hóa truyền thống. Vì vậy, đối với người dân Việt Nam nói chung và các dân tộc thiểu số nói riêng, Lễ hội lúa gạo mới có ý nghĩa quan trọng, nhân văn, đánh dấu mong muốn một mùa màng bội thu và một năm mới thịnh vượng, hạnh phúc.
Tùy theo từng vùng miền, mỗi dân tộc, mỗi làng có một cách đón Tết lúa mới khác nhau nhưng nhìn chung đều bày tỏ lòng biết ơn tới Cha Trời, Mẹ Đất đã ưu ái, ban phước cho lúa đủ no. , ruộng lúa đầy rẫy, ngô và khoai đều ngon. Đồng thời, người dân từ vùng cao đến đồng bằng, từ “đồng bằng đến vùng cao” đều hy vọng một vụ mùa mới sẽ bội thu, bội thu.
Chào mừng lễ hội lúa mới của đồng bào các dân tộc
Lễ hội lúa mới của người M’nông
Người M’nông cổ theo tín ngưỡng đa thần. Đối với họ, Chúa biết hết mọi sự và có quyền ban phước lành cho người tốt, đồng thời trừng phạt những kẻ không biết bổn phận, dám xúc phạm họ. Người M’nông gắn bó chặt chẽ với đồng ruộng. Trồng trọt là con của rừng và cũng là nguồn sinh kế chính của họ. Chu kỳ canh tác của họ gắn liền với chu kỳ thờ cúng.
Lần đầu tiên người M’nông cúng thần là khi khai hoang, khai hoang. Lễ cúng thứ hai rơi vào thời điểm đục lỗ và bỏ hạt vào. Lễ cúng thứ ba rơi vào lúc lúa đã dài khoảng một gang tay. Lễ cúng thứ tư rơi vào thời điểm lúa chín rộ. Lễ cúng thứ năm rơi vào thời điểm thu hoạch lúa (khoảng tháng 10 dương lịch). Sau lễ cúng cơm mới, người M’nông bắt đầu thu hoạch lúa mới.
Lễ hội lúa mới của người Tà Ôi
Lễ hội lúa mới của người Tà Ôi còn gọi là Tết A Za. Người dân tộc Tà Ôi ăn mừng lúa mới để tạ ơn trời đất cho mùa màng bội thu, đủ gạo. Vào ngày lễ này, người Tà Ôi sẽ dùng gạo mới để làm bánh cúng. Một trong số đó là bánh thủy sinh không nhân gói trong lá chít, hai nửa thuôn dài kẹp vào nhau. Món bánh truyền thống này giống với bánh chưng ở vùng đồng bằng trong dịp Tết Nguyên Đán. Mỗi dân tộc chuẩn bị lễ vật theo đặc điểm riêng của họ. Chẳng hạn, mâm lễ của người Tà Ôi sẽ có cơm ống tre nướng, cá suối nướng, trứng gà, đầu heo, bánh nếp, chuột khô hun khói và rượu độc (một loại cây đặc trưng của vùng). Giống như Tết Nguyên đán, Tết A Za là dịp để người dân trong làng tụ tập cúng thần linh, uống rượu và trò chuyện về một năm đã qua và mong chờ năm mới.
Trong lễ hội lúa mới của người Tà Ôi, người chủ trì lễ cúng là các già làng và trưởng dòng họ. Nghi thức thả hoa tre được thực hiện trên các tấm vải. Nếu chúng không rơi xuống tượng trưng cho lời chúc năm mới của làng đã được thần linh đáp ứng. Và tất nhiên, Lễ hội lúa gạo mới này sẽ không thiếu những điệu múa và trống chiêng truyền thống của dân tộc ta.
Múa, hát, chúc mừng là phần không thể thiếu trong Lễ hội lúa mới ở các bản làng.
Lễ hội lúa mới của người Xơ Đăng
Giống như các dân tộc khác sinh sống ở Tây Nguyên, lễ cúng cơm mới là một trong những lễ hội lớn nhất trong năm mà người Xơ Đăng rất mong chờ. Trước khi ngày lễ diễn ra, nhà cửa sẽ sửa chữa, dọn dẹp sạch sẽ, các già làng sẽ thống nhất ngày làm lễ. Người Xơ Đăng kiêng không cho thần lúa nhìn thấy sự bừa bộn trong nhà mình. Đàn ông, phụ nữ trong làng cũng có công việc riêng. Trong khi đàn ông chặt củi, mổ trâu thì phụ nữ chuẩn bị những chiếc giỏ, nồi thiêng để nấu cơm cúng.
Lễ hội lúa mới sẽ lần lượt được thực hiện ở từng nhà, sau đó là cả làng. Mỗi gia đình sẽ ăn mừng cơm mới tại nhà, sau đó uống rượu và cùng hát với dân làng. Khi tụ tập ở nhà Rông, các gia đình sẽ dâng lễ vật vào năm làm lễ, tùy theo lòng thành của mình. Sau khi uống rượu xong, già làng sẽ dẫn mọi người đến từng nhà trong làng để gửi lời chúc một mùa màng mới bội thu. Gạo sẽ được ném quanh nhà báo hiệu một năm mới cơm đủ gạo, cuộc sống sung túc hơn.
Ăn mừng Tết Cơm, một số dân tộc sẽ chỉ ăn mừng tại nhà, trong khi một số dân tộc sẽ tập trung lại tại bản làng tại nhà Rông để cúng bái.
Lễ hội lúa mới của người Kinh
Đối với người dân vùng đồng bằng cũng như các thành phố lớn, Lễ hội lúa mới trong tâm thức thường được tổ chức vào ngày rằm hàng tháng. Giống như những ngày rằm khác trong tháng, nhiều gia đình sẽ làm một mâm cơm dâng lên tổ tiên hoặc một đĩa hoa quả đẹp mắt để dâng lên bàn thờ. Mâm cúng này sẽ dùng gạo mới để chuẩn bị xôi, làm các loại bánh như bánh nếp, bánh trôi,… Tiếp theo, mọi người cũng sẽ đến chùa để cầu bình an.
Ngày rằm tháng 10 sẽ không trọn vẹn nếu thiếu đĩa xôi mới.
Dù không tổ chức lễ hội lúa mới nhưng ai cũng mua lúa mùa mới, có người mang về dâng ông bà, bố mẹ lấy rau thơm, có người nhanh chóng chuẩn bị một đĩa xôi dâng lên tổ tiên rồi thưởng thức. cùng toàn thể gia đình.
[yeni-source src=”” alt_src=”https://kenh14.vn/truoc-tet-nguyen-dan-con-co-mot-cai-tet-mang-dam-gia-tri-truyen-thong-ban -co-biet-20231127133405705.chn” name=””]