Ngành điện ảnh Việt có nhiều giải thưởng tôn vinh những tác phẩm chất lượng nhưng lại không có nhiều diễn đàn mở để thảo luận về những tác phẩm khiến người xem thất vọng.
Từ lâu, trong thế giới điện ảnh từng xảy ra một sự kiện được coi là đối trọng với giải Oscar danh giá. Ra mắt lần đầu tiên vào năm 1981, Mâm xôi vàng được tạo ra nhằm châm biếm “tôn vinh” bộ phim tệ nhất năm. Lễ trao giải thường diễn ra một ngày trước lễ trao giải Oscar hàng năm, góp phần tăng thêm sự hài hước và tương phản giữa hai giải thưởng.
Đó là câu chuyện ở “kinh đô điện ảnh thế giới”. Ở nước ta, giải thưởng điện ảnh danh giá Bông sen vàng (thuộc Liên hoan phim Việt Nam) cũng đang diễn ra tại Đà Lạt nhằm tôn vinh những cá nhân, tập thể xuất sắc nhất của làng điện ảnh. Tuy nhiên, không có đối trọng nào để nhắc nhở khán giả và chính các nhà làm phim rằng năm ngoái điện ảnh Việt cũng ra mắt nhiều tác phẩm có chất lượng bị đánh giá là “thảm họa”.
Bộ phim Đất Rừng Phương Nam mới đây đã làm dấy lên câu chuyện về văn hóa khen chê trong làng điện ảnh Việt Nam.
Câu chuyện “chê bai” làng điện ảnh Việt
Gần đây, văn hóa phê bình phim đang là chủ đề được bàn luận nhiều trên các diễn đàn trực tuyến cũng như hội nghị phim. Trường hợp điển hình nhất là trường hợp của Đất rừng phương Nam, khi có người cho rằng tác phẩm đang bị “đánh đập”, “chôn vùi” bởi dòng dư luận ác ý. Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cũng trực tiếp bày tỏ sự bức xúc trước tình trạng này. Câu chuyện sau đó trở thành chủ đề được thảo luận sôi nổi tại phiên chất vấn do Quốc hội tổ chức.
Không thể phủ nhận rằng trong thời gian gần đây, nhiều bộ phim đã phải nhận “cơn mưa chỉ trích” từ cộng đồng mạng sau khi ra mắt. Trên những diễn đàn cởi mở như vậy, nhiều bài viết giả vờ đánh giá, phê bình nhưng lại rơi vào tình trạng công kích, xúc phạm tác phẩm và đội ngũ sản xuất. Đất Rừng Phương Nam chỉ là một trong số đó.
Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng mới đây đã phải lên tiếng khi cho rằng tác phẩm của mình đang bị coi là rác rưởi.
Trong thời đại bùng nổ thông tin, việc phê phán là chuyện bình thường, nhưng phê bình thực sự cần phải khen đúng, phê bình đúng và có trách nhiệm. Điện ảnh là bộ môn tổng hợp nhiều loại hình nghệ thuật khác. Vì vậy, để sản xuất ra một bộ phim hay, đáng nhớ không phải là điều dễ dàng. Một dự án phim thường đòi hỏi một đội ngũ đông đảo và tốn kém. Vì vậy, càng cần có những biện pháp bảo vệ nhà làm phim khi họ bị tấn công một cách thiếu minh bạch.
Ở một số quốc gia có nền điện ảnh phát triển, nhiều năm qua xuất hiện hiện tượng nhiều đoàn làm phim phải đối mặt với sự đàn áp đáng ngờ. Cách đây không lâu, một số nhà làm phim Trung Quốc đã phải kêu cứu vì cho rằng mình bị “lính nước” đánh đập. Đây là thuật ngữ chỉ những người được trả tiền để “làm lũ” blog, diễn đàn, mạng xã hội hoặc nhóm trò chuyện với những bình luận phỉ báng hoặc không chính xác về một tác phẩm.
Điều này càng cho thấy điện ảnh Việt Nam thiếu những diễn đàn chính thức dành cho giới phê bình, nơi các chuyên gia bàn luận, trao đổi về chất lượng tác phẩm nghệ thuật.
Phê bình chân thật góp phần nâng cao chất lượng
Hiện nay, ngoài các chỉ số doanh thu, khán giả khó có thể tìm được cơ sở để biết chất lượng của một bộ phim mới ra rạp. Trên thực tế, không phải kinh doanh nhiều tiền tức là chất lượng tốt mà có những bộ phim doanh thu thấp nhưng lại có chất lượng nghệ thuật cao, thể hiện rõ nét sự “tiến bộ” của điện ảnh nước nhà.
Mới đây, nhân dịp ra mắt tiểu luận Sơ lược điện ảnh Việt Nam thời kỳ đổi mới và hội nhập, Nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh Ngô Phương Lan nhận xét, 10 năm qua, ngành điện ảnh ra mắt nhiều tác phẩm hơn. Không thiếu dự án có doanh thu cao nhưng tỷ lệ phim thực sự hay, ấn tượng lại thấp hơn nhiều so với thời kỳ đổi mới trước đây.
Điện ảnh Việt năm qua không thiếu những tác phẩm thành công nhưng không ít dự án cũng bị khán giả chỉ trích nặng nề về chất lượng.
Các review lẻ tẻ trên mạng một phần chỉ bình luận về nội dung và diễn xuất mà hầu như không chỉ ra ưu điểm cũng như khuyết điểm về mặt chuyên môn của các tác phẩm này. Trách nhiệm đó thuộc về những nhà phê bình uy tín, những người có thể giúp khán giả hiểu thêm về giá trị nghệ thuật của những tác phẩm ra rạp.
Bản thân các nhà làm phim cũng cần lắng nghe ý kiến từ giới chuyên môn để có cái nhìn khách quan về đứa con tinh thần của mình. Từ đó, họ hiểu rõ hơn nhu cầu của công chúng và những người quan tâm, yêu thích điện ảnh để cho ra đời những dự án tốt hơn.
Nghệ sĩ cũng cần cởi mở hơn trong việc đóng góp
Chi phí để sản xuất một dự án phim không hề nhỏ, thường lên tới hàng chục tỷ đồng. Vì vậy, việc đội bóng sợ gặp phải những bài viết tiêu cực khi ra mắt cũng là điều dễ hiểu. Dư luận không tốt có thể tác động mạnh tới khả năng bán vé, nhất là trong bối cảnh nền điện ảnh Việt Nam vẫn đang cho ra đời nhiều tác phẩm bị chê nhiều hơn khen.
Những lời chỉ trích trong làng nghệ thuật và giải trí vốn là một câu chuyện nhạy cảm. Trước đó, một tạp chí trong nước từng đứng ra khởi xướng một “giải thưởng” trao giải cho nghệ sĩ ăn mặc phản cảm của showbiz Việt. Ý tưởng đó ngay lập tức thu hút được sự chú ý của dư luận nhưng cũng gây ra nhiều ồn ào. Các nghệ sĩ “gọi tên” ngay lập tức lên tiếng phản đối mạnh mẽ, thậm chí yêu cầu khởi kiện ban tổ chức.
Khi mạng xã hội bùng nổ, các nghệ sĩ dần quen với việc khen và chê. Một số người chấp nhận nó như một quy luật bình thường của xã hội. Những người giận dữ cho rằng đây là sự khắc nghiệt mà họ phải chịu đựng trong nghề nghiệp của mình. Như trường hợp của Giải Mâm Xôi Vàng, có rất nhiều ngôi sao nổi tiếng là “bảo chứng phòng vé” hay đoạt giải Oscar cũng bị kỳ thị. Tuy nhiên, cũng có những nghệ sĩ vui vẻ đến nhận huy chương vì biết mình không làm tốt những dự án đó.
Ngôi sao Sandra Bullock từng gây chú ý khi trực tiếp nhận giải Mâm xôi vàng.
Tổ tiên chúng ta có câu: “Cây đứng không sợ đứng”. Một tác phẩm tốt sẽ không ngại những bình luận có xu hướng “đổ” nó mà không có lý do. Đối mặt với những lời chỉ trích cũng thể hiện bản lĩnh của người làm phim. Những lời khen và chê sẽ là những ý tưởng quý giá để nghệ sĩ trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình.
Một môi trường phản biện cởi mở và đa chiều chắc chắn sẽ mang lại lợi ích cho cả khán giả và giới chuyên môn. Một sự kiện như Mâm xôi vàng có thể được coi là lan truyền những năng lượng tiêu cực. Phê bình luôn là chủ đề nhạy cảm, dễ khiến người khác khó chịu. Vì vậy, nhu cầu phê bình trung thực và công bằng càng lớn hơn. Khi một dự án gây tranh cãi, công chúng khó có thể tìm được những ý kiến công bằng, hợp lý từ các chuyên gia để tham khảo.
[yeni-source src=”” alt_src=”https://kenh14.vn/dien-anh-viet-dang-can-lam-mot-giai-mam-xoi-vang-20231124230744559.chn” name=””]
