“Lớp học” bắt đầu ngày mới bằng màn kiểm tra sức khỏe của các học viên, sau đó là 30 phút thể dục… Cuối buổi chiều, các cụ sẽ về với gia đình.
 |
| Những người bạn cũ trong “lớp học” bán trú |
“Có nhiều bạn ở đây, rất vui”
Có thể bạn thích
Gần 8h, cụ Lệ Hằng (hơn 80 tuổi) chia tay con trai trong sân chung cư Khu Ngoại giao đoàn (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội). Hằng kể: “Nhà tôi cách đây gần 1km, sáng nào con trai cũng dắt tôi ra đây, rồi tôi đến “lớp”, nó đi làm, Hằng vào “lớp” – Trung tâm bán trú Nhân Ái (Nhà trẻ Nhân Ái).
Nghe tiếng nhạc rộn ràng, tiếng hò hét từ phòng trong vọng lại, bước chân ông lão như nhanh hơn. Bước vào hàng để tập những động tác nhẹ nhàng đầu ngày, ông ghé đầu sang bên hỏi cụ Phạm Trần Lan (80 tuổi): “Hôm nay tôi đến muộn nhất hả bà Lan?”.
Tóc được uốn gọn gàng, ánh mắt và cử chỉ vẫn rất uyển chuyển; Lan vừa tập vừa quay: “Chưa. Anh Cường chưa xem”. Nói rồi bà Lan hướng mắt về phía bà Tý (hơn 70 tuổi), hất hàm ra hiệu cho bà Hằng: “Đấy, bà Tý muốn ngủ tiếp. Tay chân có tập đâu mà nhắm mắt” .
Kết thúc buổi tập thể dục buổi sáng, các cụ ra phòng ngoài, kéo ghế ngồi nghỉ, đợi nhân viên của trung tâm pha nước cam. Nhóm bàn tán xôn xao, nhóm xì xầm bàn tán. Ông Nguyễn Hải Chí (70 tuổi) ngồi cách các nhóm vài ghế, mở cuốn Tam Quốc Chí ra đọc.
Ở một căn phòng khác, cụ Gao Le Truong (hơn 80 tuổi) ngồi duỗi người khom lưng cho nhân viên trung tâm bấm huyệt. Chúng tôi hỏi, “Bạn cảm thấy thế nào?”. Trương nhắm mắt lại, nét mặt giãn ra: “Ta thích, ở nhà có ai biết bấm huyệt giúp ta không?” Rồi anh gọi: “Cái Huyền (nhân viên trung tâm) đâu? Lát nữa Huyền dạy mày post ảnh lên Facebook nhé”.
Nghe gọi tên, chị Ngô Thị Thanh Huyền vội chạy vào. Trên hàng ghế tựa vào tường, chị Tỵ đang ngáy khò khò. Huyền lắc đầu: “Bà ơi, chưa đến giờ ngủ đâu. Ra ngoài chơi nói chuyện với người ta đi”. Bà Tý mắt nhắm mắt mở, chân thấp chân cao bước ra gian phòng ngoài, nơi bà Trần Thị Lan đang ngồi hát, những người lớn tuổi khác hưởng ứng rất vui vẻ.
bài học đặc biệt
Nguyễn Thị Loan và Lê Thị Thu Trang, 2 cô gái trẻ, 1 9X “đời cuối”, 1 cô sinh năm 2001 – thay nhau hướng dẫn các cụ trong suốt thời gian diễn ra chiến dịch chính. Nhận sợi dây thun to bản, mỏng mềm như dải lụa, cụ Nguyễn Thị Thanh (hơn 80 tuổi) nghiêng mình ngắm nghía rồi vòng dây thun qua eo, định thắt nơ.
Chị Huyền đứng ngoài bảo: “Anh Thanh sành điệu nhất trung tâm, cũng là người chụp ảnh với hoa nhiều nhất”.
Ở vòng ngoài, bà Nguyễn Thị Khoa (70 tuổi) vừa đạp xe máy vừa giơ tay tập các động tác cùng cả lớp. Loan ngồi đối diện với các anh lớn, hướng dẫn cả lớp tập xòe từng ngón tay, rồi nắm đồng thời từng ngón của cả hai bàn tay. Bài tập tưởng như nhắm mắt làm đối với người già hóa ra không hề dễ dàng.
Đến bài oẳn tù tì đến bài “búa, kéo, lá”, thầy Thanh, thầy Tuyết, thầy Lan Trần, thầy Lan Lê thay phiên nhau hô: “Loan ơi, cô đi chậm lại cho cô ấy theo. Từ nãy đến giờ cô ấy làm chưa đúng một lần” khiến cả lớp cười nghiêng ngả .
Ước gì biết lớp sớm hơn
Ông Trường cười: “Các cháu rất hiền lành, thân thiết như bạn bè, làm tôi quên đi tuổi già. Từ ngày về đây ở với các cháu, bạn bè, tôi không còn thấy mình già nữa”. Anh Thanh cho biết: “Nhà tôi ở quận Hoàng Mai, nghe người này người kia giới thiệu nhưng phải mất một thời gian tôi mới đồng ý vào đây, đến lúc đó tôi mới thấy hối hận , giá như mình được “đi học” sớm hơn.
Anh Đặng Hạnh Phúc ở cùng tòa nhà với trung tâm. Buổi sáng, anh đi thang máy xuống lớp. Kết thúc buổi điều trị, người thân hoặc nhân viên trung tâm sẽ đưa bệnh nhân về nhà. Ở tuổi 94, tóc đã bạc, da đã bạc nhưng ông vẫn rất sắc sảo – sự minh mẫn, sáng suốt, sắc sảo của một nhà khoa học. Ông nguyên là Giáo sư, nguyên giảng viên Bộ môn Sinh học, Trường Đại học Dược Hà Nội.
 |
| Dụng cụ tập các bài vận động với dây thun |
Nụ cười thường trực, ông Phức kể: “Cách đây 7 năm, bà tôi mất. Các con tôi đi làm, chúng đi học, tôi ở nhà một mình. Bảy tháng trước, tôi bị ngã khi ở nhà một mình. Vì vậy, sau đó tôi đã chọn để đi xuống đây. Nhiều bạn cũ nên rất vui. Nhiều lúc tôi cũng tiếc, giá như mình “đi học” sớm hơn”.
Lan Le có mái tóc dài, uốn xoăn, nhuộm đen, sống ở quận Ba Đình. Bà Lan kể: “Trước khi về đây, nhiều năm nay tôi ở một mình, suốt ngày chỉ có chiếc tivi làm bạn”. Lan Trần chia sẻ: “Mình cũng vậy, sống ở Ciputra (Khu đô thị Nam Thăng Long), con cái thành đạt nhưng ai cũng bận rộn. Cả nhà to mà chỉ mình mình… Buồn quá! May mà có chỗ này để gặp bạn cũ hàn huyên, tập luyện, có khi còn đi dã ngoại”.
Hãy cố gắng tu tập để không là gánh nặng
Khi thấy chị Lan Trần kể cho chúng tôi nghe nhiều chuyện về “ngày xưa” của chị, từ việc chị rời Thái Nguyên lên Hà Nội học đại học, xin việc, bố trí công việc ra sao…; Huyền cứ tủm tỉm cười. Khi chúng tôi kết thúc cuộc trò chuyện với chị Lan Trần, chị Huyền cho biết: “Mrs. Lan Trần mắc bệnh Alzheimer.
Mọi chuyện trước đây bà ấy nhớ rất rõ, nhưng những chuyện gần đây thì không nhớ nổi ” . Anh chị em hãy để tôi về nhà.”
Chị Huyền khoe, hôm kia hai chị em vừa được tham gia một hoạt động văn nghệ với chủ đề gia đình Việt Nam. Các cụ được nhân viên trung tâm hướng dẫn cách làm khung tranh handmade từ gỗ, sau đó cắt dán hoa giấy trang trí. Đơn giản vậy thôi nhưng 20 công cụ là 20 nguyên nhân khác nhau dẫn đến việc làm khung dàn trải trong nhiều ngày.
 |
| Bà Tuyết làm khung ảnh gia đình |
Tay chân người già không còn khéo léo, linh hoạt, sự tập trung cũng khó… Như chị Lan Trần, việc cắt, dán một bông hoa chỉ mất khoảng chục phút, nhưng sau mỗi bông hoa, những kỷ niệm về con cái, gia đình cứ ùa về khiến anh phải mất 15-20 phút “Đây, con cả…, con út…”.
Trung tâm có 20 người tham gia học bán thời gian đều đặn tất cả các ngày trong tuần. Một số cụ đến lớp cách ngày. Cũng có người cả tuần chỉ đến lớp một lần. Tuy nhiên, đó cũng là niềm vui khi các cụ được giao lưu, sinh hoạt với những người bạn già. Có nhóm cần phục hồi chức năng vận động; có một nhóm bị sa sút trí tuệ; có một nhóm không có vấn đề về phục hồi chức năng và mất trí nhớ nhưng ở nhà chán nên cũng đến đây tán gẫu.
Bà Huyền cho biết, tất cả các bài tập cho người cao tuổi đều theo tiêu chuẩn của Nhật Bản nhưng đã được điều chỉnh để phù hợp với môi trường và văn hóa Việt Nam; Đồng thời cũng phải phù hợp với thể trạng, sức khỏe của từng cụ.
Như anh Cường bị rối loạn vận động hàng chục năm nay, sau khi bị tai nạn giao thông. Anh đến đây để giảm bớt gánh nặng cho cô và tập các bài tập phục hồi chức năng. Đầu ông vẫn bị nghiêng, một cánh tay vẫn còn co quắp nhưng đã tự đi lại được, cột sống cũng bớt vẹo nhiều so với trước. Cô Khoa – người chăm chỉ nhất lớp – vẫn còn di chứng méo miệng, méo giọng sau cơn đột quỵ. Bà nói: “Bà phải cố gắng hồi phục, nếu không bà sẽ trở thành gánh nặng cho con cháu”.
 |
| Lan Trần (trái) và Lê Trường giúp nhau làm hoa từ ống hút nhựa |
Thay đổi quan niệm
Trung tâm Bán trú Nhân Ái là mô hình “Viện dưỡng lão bán trú” độc lập hoàn chỉnh đầu tiên tại Hà Nội. Bà Nguyễn Thị Kim Thanh – người sáng lập trung tâm – cho biết, sau 17 năm chăm sóc các cụ 24/7, bà đã tiếp xúc với nhiều cụ già với nhiều tình trạng sức khỏe; Bà nhận thấy một bộ phận không nhỏ người cao tuổi dù chưa đủ sức khỏe để tham gia các hoạt động cộng đồng, chưa đến mức cần được chăm sóc thường xuyên, hỗ trợ viện dưỡng lão 24/7 vẫn muốn được ở bên gia đình.
Với mô hình “Viện dưỡng lão bán trú” như nhiều nước trên thế giới, người cao tuổi được thực sự an hưởng tuổi già, vui chơi, giao lưu, rèn luyện, chủ động kiểm soát sức khỏe của bản thân. Trên thực tế, nhóm người cao tuổi này đông hơn nhóm cần được chăm sóc 24/7. Mô hình “Viện dưỡng lão bán trú” giúp người già thỏa mãn mong muốn có sân chơi riêng khi con cái vắng nhà.
Khi chúng tôi cho rằng “học phí” 500.000-600.000 đồng/buổi bán trú là khá cao so với mặt bằng chung, chị Thanh trầm ngâm: “Học phí” này xuất phát từ nhiều lý do: Đây là mô hình chuẩn quốc tế. Chúng tôi cũng muốn mang đến cho họ những dịch vụ thực sự chất lượng so với mặt bằng chung.”
Chị cho biết, với mô hình Nhật Bản mà trung tâm đang áp dụng thì phải có điều kiện về cơ sở vật chất (trung tâm có tổng diện tích 800m2 với phòng tập thể dục , xoa bóp, bấm huyệt, thư viện, không gian sinh hoạt chung), trang thiết bị, không gian… Trung tâm thuê địa điểm tại một trong những khu đô thị tốt nhất Hà Nội. Do đó, những yếu tố đó ít nhiều ảnh hưởng đến mức “học phí”.
Ngoài ra, bà Thanh cũng cho rằng, về quan niệm chi tiêu trong xã hội, cha mẹ có thể đầu tư cho con từ 200.000-500.000 đồng/90 phút học thêm tiếng Anh – còn với người lớn tuổi là tổng chi phí cho 8 tiếng/ngày với đầy đủ dịch vụ khám sức khỏe, ăn uống, tập phục hồi chức năng, tham vấn tâm lý… 90 phút học của con có thể bằng cha mẹ học phí, liệu có bằng học phí một ngày của cha mẹ? Bà cho biết Nhân Ái sẽ thực hiện các mô hình phù hợp hơn với các cộng đồng khác nhau, địa điểm khác nhau, chi phí mặt bằng khác nhau…
Luật Người cao tuổi quy định rõ, chăm sóc người cao tuổi là một trong những lĩnh vực xã hội hóa được khuyến khích – như giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao… Quy định về đối tượng thụ hưởng chính sách trong xã hội hóa chăm sóc người cao tuổi rất rõ ràng. Tuy nhiên, do chưa thực sự đi vào cuộc sống nên việc tiếp cận và thụ hưởng các chính sách, ưu đãi đó hầu như chưa có.
 |
| Anh Cù Việt Cường (bìa phải) tự tập bài cải thiện chứng rối loạn vận động |
Chị Thanh chia sẻ: “Yếu tố quan trọng đầu tiên cũng là mặt bằng. Nhưng chính sách đất đai, quy hoạch cho các mô hình này đã được thực hiện chưa? Ngay bây giờ, chúng tôi đang phải chạy theo thị trường, giống như bất kỳ hoạt động kinh doanh nào khác – phải thuê với mức giá như quán cà phê, phòng tập thể dục, trả các chi phí giống như họ phải trả. Điều này phần nào ảnh hưởng đến cấu thành “học phí” mà họ phải đóng khi sử dụng dịch vụ. Chưa kể các ưu đãi về tài chính. Mô hình của chúng ta cũng cần vốn, vậy có quy định về vay vốn và ưu đãi lãi suất cho DNXH hay vẫn phải vay vốn ngân hàng thương mại như các mô hình kinh doanh khác, chịu lãi suất lên tới 12%?”
Người sáng lập mô hình “nhà dưỡng lão bán trú” trăn trở: “Chúng ta đã có chính sách, quy định rồi, bây giờ làm thế nào để thực thi chính sách, đưa những quy định đó vào cuộc sống.
Chỉ khi đó, hệ thống điều dưỡng tại Việt Nam mới thực sự được hỗ trợ, công tác chăm sóc người cao tuổi nói riêng và an sinh xã hội nói chung mới phát triển toàn diện và đầy đủ hơn.
Uông Ngọc
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/cac-cu-di-hoc-ban-tru-a1496825.html” name=””]
