Mãi đến giỗ đầu, tôi mới được đưa con gái về. Đứng trước mộ, tôi xin lỗi ông nội vì đã không kịp nhìn mặt cháu chắt.
Tôi là con cả trong số 13 đứa cháu của bà. Bà ngoại có 10 người con. Trước đây, gia đình ai cũng khó khăn nên dường như nội thương của các cháu không bằng nhau; lúc ở với người này thì lo cho người kia, lúc lại nhớ người kia nhưng nhất quyết không ở với người này… Vì thế, bà nội nhiều lần ở với ba tôi và cũng nhiều lần xin ở với các dì khác. và các chú. Nhưng dù ở đâu cháu vẫn là đứa cháu được yêu quý nhất.
Cuộc đời ông cụ 80 tuổi là 80 năm làm lụng vất vả. Sinh ra trong một gia đình làm nông có 7 anh em, bà nội là chị cả, từ nhỏ chị đã phải bươn chải để lo cho các em ăn học. Mười tuổi đã lấy chồng, cả đời tần tảo vì chồng con. Ông tôi là người khôn ngoan nhưng hay lo việc cộng đồng, xã hội nên gánh nặng gia đình đổ lên vai vợ ông. Bà cố tôi khó tính và chiều chuộng con trai nên hay la mắng bà tôi. Các cô chú, trong đó có bố tôi, thường trách mẹ yếu kém, không “gồng gánh” nổi chồng chăm con…
![]() |
Bà tôi luôn luôn làm việc hoặc làm việc, hầu như không bao giờ ngừng làm việc. Hồi nhỏ, thỉnh thoảng ngoại đẩy xe đạp chở gà vịt ra chợ bán (bà không biết đi xe đạp, chỉ biết đi bộ), ngang qua trường tôi, mọi người hay dừng lại tìm tôi để cho. vài sự thay đổi. Đến mùa, cấy hết ruộng thì ra ruộng hoặc thuê người cấy; có khi cấy “đôi công” (2 công trong 1 ngày) mà vẫn để dành ổ bánh mì (chủ ruộng chia cho thợ cấy) cho cháu.
Vào mùa gặt, sau khi gặt lúa ở ruộng nhà, chị đi gom lúa ở ruộng khác, chiều tối lại mang lúa đi đạp (nếu không có trâu, bò đạp). Hết mùa, bà ngoại đi làm thuê hoặc mò cua bắt cá, nuôi gà vịt. Đến nhà tôi chơi, nếu không có thức ăn, nước uống, tôi cũng lui vào quét tước, chẻ rau muống cho vịt ăn, ra kênh múc nước đầy chum v.v.
Vậy đó, bà là mẫu người phụ nữ truyền thống cần cù, đảm đang, hết lòng vì chồng con.
Khi tôi vào đại học, bà tôi sống với bố tôi. Mỗi lần về thăm nhà, tôi cũng dành dụm được ít tiền ăn để mua quà, bánh cho bà nội. Nhìn người ta ăn, lòng tôi buồn lắm. Nhưng một thời gian sau, bà nội về quê ở với chú Út. Lâu lâu về quê, tôi được nhiều người khen là “học giỏi, được Nhà nước tài trợ cho ăn học” – lời ông ngoại khi nghe tin tôi được học bổng.
Năm đầu tiên đi làm, tôi về mua cho bà ngoại một mớ quần áo để bà làm chiếc áo mà bà nâng niu như báu vật. Đến khi tôi lập gia đình thì ông tôi bị tai biến, ông nằm liệt, đi lại khó khăn, giọng nói cũng không còn rõ ràng. Mỗi lần tôi về quê thăm ngoại, bà đều khóc và nói rằng tôi không nghe được giọng nói của bà, phải nhờ các cô chú “phiên dịch”.
Khi đứa con đầu lớn tuổi, tôi định đưa cháu về thăm bà cố. Nhưng bé hay ốm, tôi hơi ngại và trì hoãn, đợi bé lớn một chút rồi đi. Ai quan tâm, không kịp đâu. Một ngày cuối năm, gió bắc thổi se lạnh, bà tôi đã ra đi mãi mãi, khi con gái tôi mới hơn 13 tháng tuổi. Tôi về quê chịu tang mà lòng đầy tiếc nuối.
![]() |
Anh chị tác giả thắp hương trước mộ chị trong một lần về thăm quê |
Tôi đã có thời gian để nhìn mặt bà lần cuối, để nghe về những giây phút cuối cùng của bà. Những ngày cuối đời, bà nội không còn minh mẫn. Người ta cứ gọi chú Út bằng tên tôi, nhưng mấy hôm nữa dì vẫn nhớ đám cưới thằng cháu, con của dì… Thì ra, dù ký ức về nội đã mờ nhưng tôi vẫn được ông ngoại nhớ đến với tình yêu thương vô hạn. .
Bà được quấn trong bộ ba đẹp nhất mà tôi đã mua cách đây không lâu. Bao nhiêu bộ quần áo mới đều được con cháu mua cho, bởi bao nhiêu năm nay ông nội hầu như không ra khỏi nhà. Ông yên nghỉ trong sự vĩnh biệt của 8 người con còn lại sau chiến tranh và hàng chục người cháu, chắt. Anh nằm xuống để kết thúc một cuộc đời lam lũ, gian khổ. Nhưng em lại để anh ân hận và dằn vặt không ngừng.
Mãi đến ngày giỗ đầu, tôi mới được đưa con gái về quê thắp hương trước mộ ông nội. Đứng trước mộ, tôi xin lỗi ông nội vì đã không kịp nhìn mặt cháu chắt. Bà ơi, cháu xin lỗi bà! Tôi chỉ mong cuộc đời này sẽ không còn điều gì hối tiếc nữa.
Ngô Đông Vũ
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/noi-oi-con-xin-loi-a1495463.html” name=””]