Khái niệm thao túng tâm lý (TTL) đã nhiều lần được nhắc đến như một cách để giải thích trạng thái tê liệt, trì hoãn nỗ lực thoát ra.
 |
| Chị L.Đ.P bật khóc trước bằng chứng bị chồng bạo hành suốt thời gian dài |
Thời gian gần đây, dư luận phẫn nộ, bất bình trước vụ chồng hành hạ vợ giảng viên ở TP.HCM hay vụ chồng ở Hải Dương giết vợ đang mang thai… “rục rịch” suốt nhiều năm qua, kể cả với người thân. học vấn cao, khiến dư luận đặt câu hỏi “tại sao nạn nhân không vùng dậy, họ như bị… đánh thuốc mê”. giải thích trạng thái tê liệt, trì hoãn nỗ lực trốn thoát.
Mổ xẻ khía cạnh tâm lý của bạo lực gia đình, báo Phụ nữ TP.HCM tổ chức tọa đàm bàn tròn với sự chia sẻ của luật sư Ngô Lê Quỳnh (Đoàn Luật sư TP.HCM), chuyên gia tâm lý Ngô Minh Uy (đoàn luật sư TP.HCM). Sự kết hợp). Chịu trách nhiệm Trung tâm tâm lý Welink, Trưởng ban Đào tạo Hội Khoa học Tâm lý – Giáo dục TP.HCM) và chị L.Đ.P.P (Q.Gò Vấp, TP.HCM) – nạn nhân của bạo hành gia đình, TTTT.
Có thể bạn thích
 |
| Luật sư Ngô Lê Quỳnh |
PV: Theo ông, phụ nữ hay nam giới dễ mắc TTTT hơn?
Bà L.Đ.PU: Phụ nữ dễ mắc bệnh tâm thần hơn, bởi môi trường sống, giáo dục, văn hóa, truyền thống, tâm lý yếu kém.
Luật sư Ngô Lê Quỳnh: Thực tế là cả nam và nữ đều có thể trở thành nạn nhân của quấy rối tình dục và không có giới nào có nguy cơ trở thành nạn nhân cao hơn.
Chuyên gia tâm lý Ngô Minh Uy: Bị thao túng hay bị thao túng không phân biệt nam nữ, nhưng người thao túng thường ưu tiên nghĩ cho mình còn người bị thao túng thì ngược lại, ưu tiên người khác, nhất là người thân. Văn hóa và kỳ vọng xã hội của chúng ta tạo ra một số lượng lớn những kẻ thao túng là những kẻ thao túng và bị phụ nữ thao túng.
* Trình độ học vấn, nhận thức pháp luật thấp có phải là “vùng trũng” của nguy cơ bệnh tâm thần phân liệt và bạo lực?
Luật sư Ngô Lê Quỳnh: Hành vi TTTT không phân biệt giới tính và có thể xảy ra với bất kỳ ai, không phân biệt tuổi tác, địa vị xã hội, văn hóa. Hành vi này phụ thuộc vào các yếu tố như quyền lực, sự kiểm soát và sự quan tâm trong một mối quan hệ.
Vì vậy, cần nhìn vào mối quan hệ cụ thể và sự cân nhắc đúng đắn khi xác định thủ phạm và nạn nhân để hỗ trợ và bảo vệ quyền lợi.
Chuyên gia tâm lý Ngô Minh Uy: Cái gọi là “thiếu hiểu biết” có thể được xem là hời hợt, vì dù hiểu biết có được nâng cao thì người ta vẫn không thay đổi cách suy nghĩ và cách hành xử.
Đặc điểm của nhiều (nữ) kẻ lạm dụng là lệ thuộc, ngây thơ, chiều lòng người khác, gánh vác trách nhiệm, cần được công nhận… là những đặc điểm của người bị thao túng.
Mọi thứ luôn có cặp. Những kẻ thao túng là những người ích kỷ, họ sẽ tìm thấy sự hài lòng ở những người không nghĩ đến mình. Về mặt văn hóa, chúng tôi ủng hộ những cặp đôi như vậy và vô tình chấp nhận sự thao túng khi không có sự phản đối hoặc khi không có bi kịch.
Chị L.Đ.P: 3 năm chung sống, tôi bị chồng thao túng đến mức không còn là chính mình, dù tôi là người hiểu biết, là giảng viên đại học. Mọi việc từ ăn, ở, đến công việc của tôi đều do anh T, chồng tôi, lo liệu, sắp xếp.
Dù anh T đã bị tòa (sơ thẩm) tuyên phạt 10 tháng tù giam về tội “hành hạ vợ” nhưng nỗi đau mà anh để lại trong tôi vẫn còn nguyên vẹn. Hiện tại tôi không còn tìm thấy niềm vui nào trong cuộc sống, tôi bị mất ngủ triền miên.
Mỗi khi ở một mình, hay nhắm mắt lại, khuôn mặt của T. lại ám ảnh tôi và những câu chuyện, những trận đòn trước đó khiến tôi nghẹt thở. Người kéo tôi ra khỏi cuộc hôn nhân ngục tù này chính là người anh họ của tôi, người bị bạo lực gia đình và lạm dụng tình dục. Cô cũng là một trí thức.
 |
| Chuyên gia tâm lý Ngô Minh Uy |
* Khái niệm TTTT là gì và cách nhận diện ra sao, thưa bà?
Chuyên gia tâm lý Ngô Minh Uy: Mọi hành vi được thiết kế và thực hiện nhằm giành được, kiểm soát hoặc gây ảnh hưởng đến người khác nhằm mang lại lợi ích cho người thực hiện đều là TTTTL. Mặc dù có cả mặt tích cực và tiêu cực nhưng TTTTL thiên về ý nghĩa tiêu cực hơn.
Về hậu quả của TTTT, đánh mất chính mình là căn bản. Chủ nghĩa tập thể hay chủ nghĩa cá nhân đều quan trọng về bản sắc và ý thức về bản thân.
Sau đó là các vấn đề về sức khỏe tâm thần như trầm cảm và lo lắng hoặc bất kỳ sự bất ổn tâm lý nào. Song song đó là các vấn đề về thể chất như bất an, mất ngủ, đau đầu, v.v.
Việc xác định một kẻ thái nhân cách rõ ràng đôi khi cần cả một quá trình, bởi vì có rất nhiều cách. Về mặt khoa học, có thể nêu hai cách phân loại phổ biến của Braiker (2004) và Simon (1996). Nói chung, bất kỳ hành vi nào nhằm đạt được hoặc thỏa mãn bản thân mà không suy nghĩ hoặc tôn trọng nhu cầu của đối tác với tư cách là một người độc lập đều có khả năng bị thao túng.
Thường bao gồm và không giới hạn ở: tâng bốc với khen ngợi; nạn nhân hóa, sử dụng mánh khóe; ức chế sợ hãi; phỉ báng, quy kết; đổ lỗi, chối bỏ; gian lận; hợp lý hóa; nỗi tủi nhục…
Luật sư Ngô Lê Quỳnh: Ở góc độ xã hội, TTTT có thể được hiểu là “một hình thức xâm hại tâm lý, gây ảnh hưởng không đáng có đến người khác bằng cách xuyên tạc tinh thần, lạm dụng tâm lý, tình cảm nhằm mục đích giành lấy quyền lực, sự kiểm soát, lợi ích hoặc đặc quyền nào đó của người đó. nạn nhân” (theo Thạc sĩ Nguyễn Trọng Nhân – giảng viên Trung tâm đào tạo Ý Tưởng Việt).
Hiện nay, hệ thống pháp luật Việt Nam chưa quy định về thương lượng tập thể. Vì vậy, chúng ta có thể xem xét mục đích của hành vi để quy định chế tài. Chẳng hạn, trường hợp TTTT dẫn đến bạo lực về tinh thần, thể xác thì có thể cấu thành tội hành hạ người khác theo quy định của BLHS.
Nếu bạn nhận thấy một hoặc nhiều dấu hiệu này xuất hiện trong cuộc sống của mình, có thể bạn đang gặp phải TTTT: cảm thấy thiếu tự tin và giá trị bản thân thấp; cảm thấy bị người khác kiểm soát và áp bức; có cảm giác hoài nghi và sợ hãi; bị cô lập và cắt đứt quan hệ; rối loạn tâm lý; thấy mình thay đổi trong hành vi và tâm trạng (trở nên quá nhút nhát, dễ nổi giận hoặc hoàn toàn mất hứng thú và cảm xúc); tùy thuộc vào kẻ thao túng biết rằng họ khiến bạn đau đớn và lạm dụng.
* Làm thế nào để nạn nhân tỉnh ngộ và tìm cơ hội giải thoát cho mình?
Chuyên gia tâm lý Ngô Minh Uy: Chữ thức tỉnh đắt lắm. Luôn cần nạn nhân tỉnh ngộ và can đảm sống cho mình. Chỉ có chính mình là nguồn cứu mình. Nâng cao lòng tự trọng, thực hành giao tiếp quyết đoán, tạo ra ý nghĩa trong cuộc sống của bạn, lập kế hoạch cho bản thân… đều quan trọng.
Tố cáo là khi có bằng chứng về thiệt hại. Nhưng có những hư hỏng không thể nhìn thấy bằng mắt thường.
Chị L.Đ.PU: Trong thâm tâm tôi nhận thấy những gì người chế tác nói là sai, nhưng buộc tôi phải nghe theo, làm theo hoặc cảm thấy những gì họ nói có phần đúng. Nạn nhân cần tìm thêm người, chuyên gia tâm lý phân tích điều này.
Đừng nói chuyện với kẻ thao túng vì họ rất dễ nắm bắt tâm lý và họ sẽ tìm người mà họ tư vấn để dắt mũi, vu khống họ. Người tư vấn phải là người có kiến thức hoặc hiểu biết về nạn nhân và không dễ bị ảnh hưởng. Đồng thời, nạn nhân phải nhận ra rằng đó không phải là lỗi của mình.
Trên thực tế, những người TTTT rất giỏi trong việc che đậy và xây dựng hình ảnh tốt đẹp bên ngoài. Những lời khen của nạn nhân hay cách nạn nhân che giấu những điều xấu cho mình và bảo vệ họ khiến nạn nhân khó nói ra sự thật về kẻ thao túng.
Luật sư Ngô Lê Quỳnh: Các nạn nhân cần nhận thức được rằng họ đang mắc bệnh tâm thần phân liệt, rằng tình trạng này là không lành mạnh và không thể chấp nhận được; cần tìm đến sự hỗ trợ của các tổ chức chuyên hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình và bạo lực tình dục (tổ chức xã hội, trung tâm tâm lý, bác sĩ, chuyên gia tư vấn hoặc luật sư chuyên về vấn đề này); xây dựng một mạng lưới an toàn gồm những người tin tưởng và hỗ trợ họ như gia đình, bạn bè, người thân hoặc các nhóm hỗ trợ tại địa phương; tìm kiếm kiến thức và thông tin; thu thập bằng chứng; tố cáo và tìm kiếm sự trợ giúp pháp lý.
* Xin cảm ơn và chúc ông luôn vui, khỏe và hạnh phúc.
|
Bị chồng đánh nhưng vẫn nghĩ là lỗi tại mình Cuộc hôn nhân của tôi là do mẹ tôi sắp đặt. Ban đầu em từ chối nhưng một mặt mẹ tạo điều kiện cho T. thường xuyên đến nhà chơi, mặt khác lại đánh vào tâm lý em. Mẹ nói: “Đàng hoàng, tử tế, nghề nghiệp ổn định, yêu thương, chăm sóc con hết lòng, mẹ không đồng ý, coi chừng nghiệp chướng”. Từ khi T. xuất hiện ở nhà tôi, mẹ tôi mừng lắm – điều mà tôi chưa làm được cho mẹ. Vì vậy, tôi đồng ý lấy T. Sau khi cưới, mẹ và chồng nghĩ cơ thể tôi suy nhược cần bồi bổ nên tôi ăn uống hoàn toàn theo sự sắp đặt của mẹ và chồng. Tôi dạy tiếng Anh tại nhà, chồng tôi là người quản lý lớp và anh ấy luôn quyết định thu bao nhiêu tiền, bao nhiêu người trong lớp… Ban đầu tôi nghĩ đây là sự quan tâm, lo lắng của mẹ và chồng dành cho mình nên dù khó chịu nhưng tôi không dám phản ứng, vì sợ phản bội tấm lòng của những người mình yêu thương. Cưới nhau chưa đầy tháng, chồng đã đánh, đấm, đá, đập đầu vào tường. Và ngay sau đó, chồng khóc lóc, xin lỗi, nói do tôi “đáp lời” nên anh không kìm được tức giận. Câu nói này khiến tôi cũng thấy áy náy, dù mâu thuẫn là chồng tôi nghĩ xấu gia đình tôi và tôi chỉ giải thích rất nhẹ nhàng cho anh ấy hiểu.
Rồi cứ vài tháng, tôi lại bị chồng đánh cho tơi tả, mặt mũi sưng húp, người thâm tím. Chồng lại khóc lóc xin lỗi, nói do áp lực công việc và cuộc sống nên anh nóng nảy, không kiềm chế được. Tôi lại nghĩ “mình cũng có một phần trách nhiệm khi chồng gặp áp lực không thể giải quyết được”. Thế nên, bị chồng đánh, bị mắng nặng nề, tôi vẫn không dám khóc, vì sợ tiếng khóc của mình làm chồng buồn (anh từng nói đàn bà khóc anh rất giận) và anh sẽ không nỡ. có thể ngủ hoặc tập thể dục. giữa có thể hoạt động. Sự nhẫn nhịn của tôi đã khiến tôi lún sâu hơn vào bạo lực. Chồng tôi đánh đập tôi dã man hơn, nhiều lần dù không có mâu thuẫn gì. Thậm chí, khi dắt tôi ra ngoài đường, nói qua nói lại chồng tôi không vừa ý, còn dừng xe đánh đập, lôi tôi ra giữa phố. Ý nghĩ ly hôn nhiều lần xuất hiện trong đầu tôi nhưng mẹ tôi dập tắt ngay: “Vợ chồng nào cũng thế, chén thì còn sóng”. Những người thân quen động viên: “Cố lên, mấy năm đầu lấy nhau thường gặp nhiều khó khăn, rồi sẽ qua thôi”. Thế là tôi tiếp tục chịu đựng sự hành hạ, thao túng tâm lý của chồng. Tôi chỉ thoát ra khi tâm sự với người chị họ – cũng là nạn nhân của bạo lực gia đình. Chính cô ấy đã đồng hành và kéo tôi ra khỏi cuộc hôn nhân ngục tù. Tôi được bác sĩ chẩn đoán mắc chứng trầm cảm nặng, hiện tôi phải điều trị cả trầm cảm và điều trị tâm lý. Mình không tự cứu mình thì ai cứu mình khi kẻ thao túng luôn dùng lời nói để dẫn dắt mình phục tùng, làm lung lay ý chí vốn có của mình? Khi nạn nhân có thể dần dần nhận thức được các hành vi và lời nói lôi kéo và gửi tín hiệu đến cơ thể, nhận thức và não bộ để tìm kiếm sự giúp đỡ và ngăn chặn hành vi lạm dụng và lôi kéo, thì họ sẽ có cơ hội. lối ra. Đơn giản nhất là nạn nhân có thể tách khỏi kẻ thao túng để lấy lại thăng bằng và bình tĩnh. LDPU (Quận Gò Vấp, TP.HCM) |
Thùy Dương – Diệu Hiền (thực hiện)
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/tu-thao-tung-tam-ly-den-vo-dai-hon-nhan-a1496166.html” name=” “]
