Không phải ai cũng có can đảm để nói rằng họ chưa bao giờ nói dối. Trẻ em cũng vậy, đôi khi chúng nói dối một cách tự nhiên và đôi khi chúng học hỏi từ người lớn. Tiến sĩ tâm lý Đào Lê Hòa An – Ủy viên BCH Trung ương Hội Tâm lý Việt Nam – chia sẻ về vấn đề này.
 |
| Tiến sĩ tâm lý Đào Lê Hòa An trong buổi tọa đàm kỹ năng sống “Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu” tại Trường THCS – THPT Hồng Hà, TP.HCM (ảnh nhân vật cung cấp) |
PV: Nhiều người cho rằng, nguyên nhân khiến trẻ nói dối phần lớn xuất phát từ người lớn. Bạn nghĩ gì về điều này?
TS tâm lý Đào Lê Hòa An: Câu nói này có thể đúng trong một số trường hợp. Trung thực là giá trị quan trọng mà cha mẹ thường dạy con ngay từ khi còn nhỏ. Đây được coi là một phẩm chất tích cực trong xã hội. Tuy nhiên, thực tế là không phải lúc nào trẻ cũng học được tính trung thực. Nguyên nhân khiến trẻ nói dối có thể xuất phát từ nhiều yếu tố:
Có thể bạn thích
Học hỏi từ người lớn: Trẻ em thường học và sao chép các hành vi của người lớn. Nếu trẻ nhìn thấy người lớn xung quanh nói dối hoặc thậm chí khen ngợi nói dối, trẻ có thể hiểu sai về sự trung thực và dễ dàng học theo hành vi này.
Sợ bị trừng phạt: Nếu sống trong một môi trường quá nghiêm khắc, trẻ có thể sợ bị trừng phạt, đặc biệt là khi mắc lỗi hoặc vi phạm quy tắc. Điều này có thể khiến trẻ nói dối để tránh bị trừng phạt.
Che giấu cảm xúc: Trẻ có thể nói dối vì muốn che giấu cảm xúc hoặc cảm xúc của mình, như khi trẻ cảm thấy bị tổn thương, sợ hãi hoặc xấu hổ về điều gì đó.
Môi trường xung quanh: Khi sống trong một môi trường cạnh tranh – nơi mà sự trung thực không được đánh giá cao – một số trẻ sẽ nói dối như một cách để tồn tại và thể hiện sự thành công.
* Nói dối mà không làm hại ai thì có sao không?
– Có người cho rằng những lời nói dối vụn vặt, vụn vặt sẽ không để lại hậu quả gì đáng kể. Tuy nhiên, ngày qua ngày, những lời nói đó có thể tích tụ và dẫn đến hành vi nói dối nghiêm trọng hơn. Chúng ta cần sớm nhận ra rằng nói dối không chỉ ảnh hưởng đến các mối quan hệ và lòng tin của trẻ mà còn có thể ảnh hưởng xấu đến những người xung quanh.
Những câu nói đùa như: “Bố/mẹ nhặt con từ thùng rác” hay “Ăn cơm nhanh đi, bố dẫn con đi chơi” với mục đích giục trẻ ăn chứ không có ý định dắt trẻ đi chơi. vô tình làm trẻ tổn thương, mất lòng tin… Nếu người lớn không bảo vệ giá trị của sự trung thực mà vẫn vô tư dối trá trước mặt trẻ thì chính họ sẽ đánh mất cơ hội dạy trẻ về sự trung thực, liêm khiết. tầm quan trọng của việc giữ lời hứa hoặc chịu trách nhiệm một cách nghiêm túc.
* Trong một số trường hợp, trong khi cha mẹ dạy con về tính trung thực thì các thành viên khác trong gia đình lại hay nói dối.
– Dưới đây là một số lời khuyên mà cha mẹ có thể áp dụng để dạy con về tính trung thực và đối phó với những tình huống khó khăn này:
Làm gương: Trẻ em thường quan sát và bắt chước hành vi của người lớn, vì vậy cha mẹ phải luôn nêu gương trung thực trong giao tiếp hàng ngày với trẻ. Điều này giúp trẻ thấy rằng trung thực là một giá trị quan trọng và đáng trân trọng.
Nói chuyện với con bạn: Sử dụng ngôn ngữ phù hợp để nói chuyện với con bạn về tính trung thực và giải thích tại sao đó là một phẩm chất quan trọng trong cuộc sống. Khi trẻ hiểu và đồng ý với ý nghĩa của sự trung thực, trẻ sẽ áp dụng nó một cách tự nhiên và vui vẻ.
Giải thích tình huống: Khi người lớn trong gia đình nói dối, hãy giải thích cho trẻ hiểu đó là những hành động sai trái, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm hồn, tình cảm của mỗi người. Thực hành sự trung thực là một cách để xây dựng lòng tin lẫn nhau.
Khuyến khích trẻ bày tỏ cảm xúc: Tạo một môi trường thân thiện, ấm áp để trẻ có thể tự do bày tỏ cảm xúc và quan điểm của mình một cách thẳng thắn, trung thực.
Đối mặt với hậu quả: Khi phát hiện trẻ nói dối, cha mẹ nên bình tĩnh giải thích cho trẻ hiểu hậu quả của hành động đó, đồng thời hướng trẻ lựa chọn sự thật. Đừng bao giờ khuyến khích hay chế giễu việc trẻ nói dối, thay vào đó, hãy giúp trẻ thấy được tầm quan trọng của sự trung thực và cách thích nghi với những tình huống khó khăn.
Tìm môi trường tích cực: Tạo điều kiện thuận lợi để trẻ tham gia các hoạt động, nhóm giáo dục kỹ năng hoặc môi trường tích cực khác, nơi sự trung thực luôn được đánh giá cao. Bé sẽ được giao lưu, chia sẻ, học hỏi những kinh nghiệm, điều hay từ những người xung quanh, từ đó hiểu được giá trị của sự trung thực trong cuộc sống.
Dạy con tính trung thực và giúp con thực hành điều đó hàng ngày là một quá trình khó khăn, lâu dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và hỗ trợ của cha mẹ. Cha mẹ cũng cần cố gắng thực hiện nhất quán các phương pháp trên.
 |
| Hình ảnh chỉ mang tính chất minh họa – Shutterstock |
* Những lời nói dối nào của người lớn được chấp nhận?
– Trong một số tình huống xuất phát từ việc dạy dỗ và tương tác với trẻ em, lời nói dối của người lớn có thể chấp nhận được. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là người lớn cần nhận thức được khi nào lời nói dối có thể chấp nhận được và cân nhắc kỹ trước khi nói. Lời nói dối phải được sử dụng cho mục đích tích cực và trong những trường hợp cụ thể.
Giải trí và truyền thuyết: Khi kể chuyện cổ tích, truyền thuyết hoặc trò chơi vui nhộn cho trẻ nghe, cha mẹ có thể sử dụng những lời nói dối như một phần của câu chuyện hoặc tạo hiệu ứng hài hước mà không cần làm như vậy. thương tích cho trẻ em.
Giữ an toàn cho trẻ: Trong một số tình huống nguy hiểm mà trẻ không nhận thức được hoặc chưa biết cách xử lý, người lớn có thể nói dối để giúp trẻ được an toàn.
Ví dụ về bảo vệ trẻ khỏi nội dung không phù hợp: Khi trẻ đặt câu hỏi về thể chất hoặc tình dục không phù hợp với lứa tuổi, người lớn có thể khéo léo sử dụng những lời nói dối lồng vào nhau. vào câu trả lời nhưng vẫn đảm bảo tính thuyết phục và dễ hiểu.
Ví dụ về giữ bí mật trong gia đình: Trong tình huống cả nhà đang bí mật tổ chức tiệc, người lớn có thể nói dối là giữ bí mật để gây bất ngờ và thú vị hơn cho trẻ.
* Theo bạn, người lớn nên làm gì khi trẻ nói dối?
– Tuyệt đối không dùng hình phạt vũ lực vì sẽ gây tổn hại về thể chất và tinh thần cho trẻ. Cha mẹ cần lắng nghe và thấu hiểu nguyên nhân khiến trẻ nói dối để giúp trẻ mở lòng chia sẻ và học cách thích nghi tích cực hơn với các tình huống khác nhau trong cuộc sống.
*Cảm ơn bạn đã chia sẻ.
Lâm Hạnh (thực hiện)
[yeni-source src=”” alt_src=”https://www.phunuonline.com.vn/tien-si-tam-ly-dao-le-hoa-an-lang-nghe-en-sao-tre-noi -doi-a1497383.html” name=””]
